Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών και το κλεμμένο όνομα!


Η ιστορία μας ξεκινάει από την Οθωμανική αυτοκρατορία και τα πρώτα τρένα.

1871
Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, εποχή Τουρκοκρατίας.

Την κατασκευή του σταθμού ανέλαβαν οι "Ανατολικοί Σιδηρόδρομοι", Αυστριακή εταιρεία ιδιοκτησίας του βαρόνου Μορίς ντε Χιρς, στα 1871-1874. Η πρώτη γραμμή ένωσε τη Θεσσαλονίκη με την πόλη Μητροβίτσα που τότε εξελισσόταν σε σημαντικό εμπορικό κέντρο του Κοσσυφοπεδίου (που κι αυτό όπως και όλα τα Βαλκάνια ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία). Στα 1878, οπότε και ολοκληρώθηκε η σιδηροδρομική γραμμή, το τρένο μπορούσε να καλύψει τη διαδρομή Σκόπια-Mητροβίτσα-Θεσσαλονίκη. Έτσι συνδέθηκαν σιδηροδρομικά δύο βιλαέτια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, των Σκοπίων και της Θεσσαλονίκης και η ενδοχώρα συνδέθηκε με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης για την μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων.
Το 1886 αρχίζει η κατασκευή της γραμμής Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη. Το έργο αναλαμβάνει να εκτελέσει μία Γερμανική εταιρία με απώτερο σκοπό να φτάσει μέχρι τη Άγκυρα. 10 χρόνια αργότερα η γραμμή Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη είναι έτοιμη και το 1896 λειτουργούν οι πρώτοι σταθμοί.
Το τρένο από Θεσσαλονίκη κάνει στάσεις στους σταθμούς: Πεδινό, Μεταλλικό, Καλίνδοια, Δοϊράνη, Ακρολίμνιο, Καστανούσα, Καλοχώρι κλπ. και συνεχίζει για Αλεξανδρούπολη. Το 1900 προστίθενται οι σταθμοί: Νέα Φιλαδέλφεια, Γαλλικός, Κιλκίς, Χέρσος και Μουριές(το χωριό).
Οι σταθμοί ήταν μικρά σπιτάκια, όπου έμενε ο σταθμάρχης. Από το 1920 μέχρι το 1928 και αφού έχει ήδη απελευθερωθεί η Μακεδονία και η Θράκη αρχίζει η ανακατασκευή και συντήρηση του υπάρχοντος σιδηροδρομικού δικτύου. Καθώς και η κατασκευή των κτηρίων των σιδηροδρομικών σταθμών της κάθε περιοχής. Το έργο αναλαμβάνει μια Γαλλική εταιρία.
Αν προσέξατε τις ταμπέλες, σε όλους τους σταθμούς αναγράφεται το κάθε χωριό ή η πόλη και στα Γαλλικά.
Αφαιρούνται οι επικίνδυνες στροφές και οι ανηφόρες σε όλο το δίκτυο, χτίζονται καινούριες γέφυρες και αλλάζουν πολλά χιλιόμετρα γραμμών για την συντόμευση του χρόνου.
Την περίοδο αυτή (1922) στην περιοχή των Μουριών έχουν φτάσει οι πρόσφυγες του Πόντου, της Θράκης και της μικράς Ασίας. Ο πληθυσμός του λεκανοπεδίου αυξάνεται και καινούρια χωριά εμφανίζονται-χτίζονται στη γύρω περιοχή.

Αποφασίζεται λοιπόν η κατάργηση και μεταφορά του Σιδηροδρομικού Σταθμού Μουριών από το χωριό Μουριές και η κατασκευή νέου σταθμού για την καλύτερη εξυπηρέτηση όλων των νέων χωριών. Επιλέγεται ως νέα θέση αυτή που γνωρίζουμε όλοι σήμερα. Δηλαδή, ο σταθμός ανήκει στις Μουριές αλλά απλώς μεταφέρεται με το ίδιο όνομα σε άλλη θέση.

Ας δούμε τι επικρατούσε τότε, πριν το 1913.
Το χωριό Ακίντζαλι (Μουριές) ξεκινούσε από το Ακρολίμνιο, περιελάμβανε όλα τα γνωστά τότε Τουρκικά χωριά και έφτανε μέχρι και το Τσααλί, συμπεριλαμβανομένων και των Κρητικών (Κάρλοβο) με κατοικήσιμα χωριά. Από εκεί και πέρα υπήρχε μέχρι τα όρια της σημερινής Αγίας Παρασκευής ένα απέραντο έλος το οποίο γεωγραφικά ανήκε και αυτό στις Μουριές.
Δηλαδή όταν έλεγαν τότε Ακίντσαλι (Μουριές) εννοούσαν την περιοχή από τη λίμνη μέχρι την Αγία Παρασκευή και από το Μπέλλες μέχρι τον παλιό Ροδώνα και το Μυριόφυτο. Ένα τεράστιο χωριό-κωμόπολη, με πολλούς διάσπαρτους συνοικισμούς.

Με την άφιξη των προσφύγων ήρθαν τα πάνω-κάτω.
Μετά το 1930 μετακομίζουν από τους πρόποδες του Μπέλλες οι κάτοικοι των χωριών Άνω και Κάτω Γκιρμπάς και δημιουργούνται τα νέα χωριά Άνω και Κάτω Σούρμενα. Ο παλιός Ροδώνας μετακομίζει κάτω από τις γραμμές του τρένου του νέου Σιδ, Σταθμού. Εξακολουθούν όμως να ανήκουν διοικητικά στην κοινότητα Μουριών.

Τα νέα δεδομένα έχουν πλέον ως εξής:

Στις 17/03/1927
Δημιουργείται η κοινότητα της Αγίας Παρασκευής μετά την απόσπασή της από την κοινότητα Καστανούσσας.

Στις 16/03/1935
Η νέα κοινότητα Αγία Παρασκευή αποσπάται από την επαρχία Σιντικής του νομού Σερρών και υπάγεται στην επαρχία Κιλκίς του νομού Κιλκίς.

Στις 31/08/1934
Δημιουργείται νέα κοινότητα με την απόσπαση του οικισμού Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών από την κοινότητα Μουριών.
Ο οικισμός Αλεξάνδρα αποσπάται από την κοινότητα Μουριών και προσαρτάται στην νέα κοινότητα Σ.Σ. Μουριών.
Ο οικισμός Άνω Σούρμενα αποσπάται από την κοινότητα Σουρμένων και προσαρτάται στην νέα κοινότητα.
Ο οικισμός Μικρόβρυση επίσης αποσπάται από την κοινότητα Μουριών και προσαρτάται στην νέα κοινότητα.

Στις 08/10/1934
Η κοινότητα Μουριές και όλες οι νεοϊδρυθείσες κοινότητες αποσπώνται από το νομό Θεσσαλονίκης και υπάγονται πλέον στο νομό Κιλκίς. Μέχρι τότε ανήκαμε διοικητικά στο νομό Θεσσαλονίκης!

Στις 07/04/1951
Διορθώνεται το όνομα (ακόμα και σήμερα λέγεται λάθος) του οικισμού Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών της κοινότητας, σε Σταθμός Μουριών.

Στις 29/09/1956
Ο οικισμός Συνοικισμός Συμμοριοπλήκτων αποσπάται από την κοινότητα Σουρμένων και προσαρτάται στην κοινότητα Σ. Μουριών.

Στις 13/03/1971
Ο οικισμός Ροδώνας αποσπάται από την κοινότητα Ροδώνος και προσαρτάται στην κοινότητα Σ. Μουριών.

Εν ολίγοις για να μη σας κουράζω, οι πρόσφυγες, "έκλεψαν" (τους τα παραχώρησε το κράτος) και τα εδάφη των Μουριωτών, και το όνομα, και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Γνώμη μου και πεποίθησή μου είναι, ότι η κοινότητα Σταθμού Μουριών, με όλα τα χωριά που ανήκουν πλέον σ΄αυτήν, έπρεπε να πάρει το όνομα ΣΟΥΡΜΕΝΑ.
Ούτε ΑΝΩ ούτε ΚΑΤΩ. Σκέτο ΣΟΥΡΜΕΝΑ.
Αν μη τι άλλο, λίγος σεβασμός στους προγόνους μας.
Θα είχαν λυθεί τόσα και τόσα προβλήματα!

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

ΟΙ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΕΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

ΟΙ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΕΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

...κάποτε υπήρχαν δύο, ακόμα και τρεις βρύσες σε κάθε χωριό της περιοχής. Χτίστηκαν μετά το 1930 από τους πρόσφυγες για την εξυπηρέτηση των κατοίκων, λόγω έλλειψης δικτύου ύδρευσης.
Έπινες ελεύθερα νερό-πάντοτε δροσερό και άφθονο-και πότιζες και τα ζωντανά σου. Με το πλεόνασμα του νερού πότιζες και τον κήπο με τα ζαρζαβατικά σου, δωρεάν. Σήμερα το πληρώνεις!
Ξαφνικά, προς το τέλος της δεκαετίας του '70, ως διά μαγείας έφτασε ο "πολιτισμός" και στα μέρη μας.
Στην αρχή σταμάτησε να τρέχει το νερό και μετά από λίγο καιρό γκρέμισαν και τις βρύσες.
Άραγε ποιόν θα ενοχλούσαν εάν υπήρχαν στις μέρες μας; Νομίζω η μοναδική που υπάρχει σήμερα, βρίσκεται στη Μικρόβρυση.
Πιστεύω, χωριό που δεν έχει, έναν πλάτανο στην πλατεία του-αν έχει απομείνει και δεν έγινε παιδική χαρά-μια βρύση να τρέχει όλες τις μέρες του χρόνου, και ένα έστω ποταμάκι-αν όχι ποτάμι-να κυλάει στη μέση του χωριού, δεν είναι χωριό αλλά κακό αντίγραφο μικροαστικής κωμόπολης.
Σε αυτή και άλλες παρόμοιες καταστροφές-και πιστεύω είναι πολλές- συνετέλεσαν οι εκάστοτε κοινοτάρχες, πιστεύοντας ότι προσφέρουν έργο στην περιοχή.
Θα μου πείτε, τι έκαναν οι κάτοικοι-ψηφοφόροι, των χωριών!
Τα αρνιά μου ναν' καλά, και του γείτονα ας ψοφήσουν...!!!


Σε 50 χρόνια θα λέμε χωριό και θα εννοούμε αναμνήσεις και όχι τοποθεσία.

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Κατάγεσαι από τις Μουριές; Μάθε για τις «μουριές»

Κατάγεσαι από τις Μουριές; Μάθε για τις «μουριές»

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Πολλά χρόνια πριν το 1922 (τότε που ήρθαν οι πρόσφυγες πρόγονοί μας), στην ευρύτερη περιοχή των Μουριών κατοικούσαν Τούρκοι, Βούλγαροι λίγοι Σέρβοι και ελάχιστοι Έλληνες, κυρίως Σαρακατσάνοι.
Οι Μουριές ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι-κωμόπολη, στο οποίο υπάγονταν διοικητικά όλα τα γύρω χωριά και οι συνοικισμοί της περιοχής. Μιλάμε πάντα για το χωριό Μουριές. Τότε δεν υπήρχαν τα γνωστά μας σημερινά χωριά.
Η κύρια ασχολία τους ήταν η κτηνοτροφία, η καλλιέργεια της γης, αλλά κυρίως η σηροτροφία (μεταξοσκώληκες)

Για το λόγο αυτό όλη η περιοχή ήταν κατάφυτη από μουριές (δέντρα). Ευνοούσε το κλίμα, το έδαφος και τα πολλά νερά. Υπήρχαν φυτεμένες μουριές τόσο στα χωράφια όσο και γύρω από κάθε σπίτι. Κυρίως μουριές με άσπρους καρπούς. Με τα φύλλα τους εξέτρεφαν τους μεταξοσκώληκες. Το παραγόμενο μετάξι μεταφερόταν στην Πόλη προς επεξεργασία και εμπορική διακίνηση σε όλη την Ευρώπη και Μικρά Ασία.
Οι Τούρκοι όπως και οι Άγγλοι χρησιμοποιούν σύνθετες λέξεις για να περιγράψουν ένα αντικείμενο, μια τοποθεσία ή ένα επάγγελμα. Π.χ. οι Άγγλοι λένε apple tree την μηλιά, postman τον ταχυδρόμο, police officer τον αστυνομικό κ.λπ.

Έτσι λοιπόν και οι Τούρκοι ονόμαζαν την περιοχή:
Dut akaçalı (Τουτ ακίντζαλι) = μουριές.
Όπως Seftali akaçalı (σιφτλίν ακίντζαλι) τις ροδακινιές ή
Incir akaçalı (ιντζίρ ακίντζαλι) τις συκιές.
Τουτ, σημαίνει μούρο (ο καρπός της μουριάς) και Τουτ Ακίντζαλι, μουριές. Δηλαδή περιοχή με μουριές.
Με την πάροδο των χρόνων, χάριν συντομίας, το «τουτ» εξαλείφτηκε-έτσι κι αλλιώς σήμαινε το ίδιο- και παρέμεινε το Akaçalı (Ακίντζαλι) που σημαίνει μουριές.
Με λίγα λόγια το όνομα του χωριού Μουριές δεν είναι μια καινούρια ονομασία του 1926 όπως τα άλλα χωριά, αλλά η ακριβής μετάφραση του Τουρκικού Ακίντζαλι.

Σε άλλη ανάρτηση θα ασχοληθούμε με τον Σταθμό των τρένων που άνηκε αρχικά και δικαιωματικά στο χωριό Μουριές και καταχρηστικά ενσωματώθηκε στην μετέπειτα κοινότητα Σ.Σ. Μουριών, και θεωρούμε σήμερα πλέον ότι ανήκει σ΄ αυτήν. Απαλύνθηκε λίγο η αδικία, όταν ο Δήμος ονομάστηκε Δήμος Μουριών και όχι Σ.Σ. Μουριών. Είπαμε σ’ αυτά θα αναφερθούμε κάποια άλλη στιγμή.

Με την ευκαιρία ας πούμε λίγα λόγια για τα δέντρα μουριές, που και αυτές όπως και πολλά άλλα, εξαφανίστηκαν από προσώπου γης στις μέρες μας.
Με την εκτροφή λοιπόν του μεταξοσκώληκα, ασχολήθηκαν εντατικά μετέπειτα και οι δικοί μας πρόσφυγες, παράλληλα με άλλες αγροτικές καλλιέργειες, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, καπνά κ.λπ.
Η σηροτροφία (από το αρχαίο σηρ = μεταξοσκώληκας) διήρκεσε απ’ όσο θυμάμαι, περίπου μέχρι το 1972. Θυμάμαι τελευταίο εκτροφέα στα Άνω Σούρμενα τον κυρ Ηλία τον Παπαδόπουλο, τον γείτονά μου. Οπότε εμφανίστηκε το συνθετικό μετάξι και έτσι σταμάτησε η ασύμφορη πλέον εκτροφή στο λεκανοπέδιο των Μουριών.
Έκτοτε οι μουριές σταδιακά κόπηκαν, αφού πλέον δεν προσέφεραν πέρα από τους καρπούς τους, τίποτε άλλο.
Αν και το ξύλο τους, ακόμα και σήμερα είναι πολύτιμο. Με αυτό εκτός των άλλων κατασκευάζουν μουσικά όργανα-κυρίως ποντιακές λύρες.

Μικρά παιδιά θυμάμαι, απολαμβάναμε κυρίως το καλοκαίρι, στην άκρη της πλατείας του χωριού στα Άνω Σούρμενα, τον δροσερό ίσκιο της μουριάς, όπου παίζαμε ατελείωτες ώρες… Σκαρφαλώναμε στον τεράστιο κορμό της, που μαρτυρούσε τα πάρα πολλά χρόνια της, για να κρυφτούμε στο πλούσιο φύλλωμά της και «καταβροχθίζαμε» με λαιμαργία τους πεντανόστιμους καρπούς της. Ζουμεροί, γλυκοί και γευστικοί! Οι γιαγιάδες άπλωναν τις ποδιές τους να μαζέψουν τα μούρα που έπεφταν, με το τίναγμα που μας ζητούσαν να κάνουμε. Έφτιαχναν μαρμελάδα και λικέρ με αυτά.

Το μόνο σίγουρα ελάττωμα της μουριάς είναι πως ρίχνει τους καρπούς της όταν αυτοί ωριμάσουν. Γέμιζε ο τόπος, ειδικά μετά από βροχή ή από αέρα, δημιουργούταν κάτω, ένα στρώμα από χιλιάδες μούρα. Όσο για τις μέλισσες και τις πεταλούδες, φυσικά έκαναν «πάρτι» καθώς δεν αποτελούσαν μόνο για εμάς λιχουδιά.

Αρκετοί δε από εσάς, σίγουρα θα έχετε να θυμηθείτε κάτι παρόμοιο.

Μάθετε επίσης ότι.. (πάμε στα επιστημονικά τώρα)
• Η μουριά ανήκει στο γένος Morus της οικογένειας Moracae (Μορεωδών).
• Υπάρχουν πολλά είδη μουριάς, που φύονται σε διάφορα μέρη της γης.
• Η μαύρη μουριά (Morus nigra) κατάγεται από περιοχή της Κασπίας Θάλασσας και έχει εισαχθεί και στη χώρα μας από την πανάρχαια εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή με το όνομα Συκάμινος (Θεόφραστος) και Μορέα (Διοσκουρίδης).
• Η άσπρη μουριά (Morus alba) κατάγεται πολύ πιθανό από την Κίνα και οφείλει το όνομα της στους άσπρους καρπούς της. Είναι η ιδανικότερη και η πλέον ενδεδειγμένη στην εκτροφή του μεταξοσκώληκα.
• Στη διάρκεια των δύο τελευταίων χιλιετηρίδων διαδόθηκε από τον άνθρωπο σε όλη την Ασία, την Ευρώπη, σε μερικές περιοχές της Αφρικής και στη Β. Αμερική.
• Τη συναντούμε με τα ονόματα Μουριά, Ξυνομουριά ή Συκαμινιά. Στην Κρήτη η μουριά λέγεται μουρνιά, στην Άρτα σκαμνιά ενώ στην Κύπρο στην Ικαρία και στη Χίο συκαμινιά. Η μαύρη είναι μεγαλύτερη, αντέχει καλύτερα στο κρύο από τη λευκή και είναι μακροβιότερη των άλλων.
• Στη χώρα μας ήλθε στα βυζαντινά χρόνια μαζί με αυγά μεταξοσκώληκα από την Κίνα (όπως αναφέρει ο Προκόπιος). Η κόκκινη μουριά (Morus rubra) είναι γηγενής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
• Από τα παλαιά χρόνια τόσο η λευκή όσο και η μαύρη μουριά ήταν σεβαστά ως σύμβολο σοφίας.
• Η λευκή μουριά χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κινέζικη ιατρική εδώ και αιώνες. Αυτό το είδος το καλλιεργούσαν οι Κινέζοι από το 2960π.Χ. για την εκτροφή μεταξοσκωλήκων (τρώνε τα φύλλα).
• Τα φύλλα της μαύρης μουριάς έκαναν τραχύτερο το μετάξι και δεν τα προτιμούσαν. Στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν το φλοιό και τα φύλλα της μαύρης μουριάς για θεραπευτικούς σκοπούς από τον 16ο αιώνα.
• Το ξύλο της, ανθεκτικό και εύκαμπτο, βρίσκει ειδικές χρήσεις στην κατασκευή παιχνιδιών, ρακετών τένις, βαρελιών, παραδοσιακών έγχορδων οργάνων, βαρκών αλλά και επίπλων.
• Στη λαϊκή ιατρική τα φύλλα της λευκής μουριάς σε μορφή σκόνης χρησιμοποιούνται για θεραπεία του διαβήτη, της χοληστερόλης, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, του κρυολογήματος, για πόνους στις αρθρώσεις, τη δυσκοιλιότητα και την απώλεια μαλλιών.
• Με τα μούρα, μπορείτε να κάνετε μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, λικέρ, να τα αποξηράνετε και οτιδήποτε άλλο θέλετε.

Πως κατασκευάσθηκε το τεχνητό «Μακεδονικό» έθνος.

Κείμενο και φωτογραφίες

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος

Πως κατασκευάσθηκε το τεχνητό «Μακεδονικό» έθνος.

Ιούλιος 1903. Οι οπαδοί της Μεγάλης Βουλγαρίας και του ρωσόφιλου Πανσλαβισμού έχουν δημιουργήσει την σχισματική Εξαρχία, δηλαδή μία εκκλησιαστική οντότητα την οποία δεν αναγνωρίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και τον πολιτικό της βραχίονα, το ΒΜΡΟ.

Στα ελληνικά μεταφράζεται ΕΜΕΟ και σημαίνει Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση. Επεδίωκαν να πείσουν δια της βίας- και με τις ένοπλες ομάδες των κομιτατζήδων- τους Ελληνικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας ώστε να δηλώσουν Βούλγαροι και Εξαρχικοί. Προκαλούν επεισόδια κατά των Οθωμανών, οι οποίοι ακόμη κατέχουν τη Μακεδονία. Στις 20 Ιουλίου, την ημέρα του Προφήτη Ηλία (Ίλι-ντεν στα βουλγαρικά), ξηλώνουν μερικές σιδηροδρομικές γραμμές και λίγους τηλεγραφικούς στύλους. Οι Οθωμανοί στρατιώτες για αντίποινα καίνε τρεις κωμοπόλεις με Βλαχόφωνο ελληνικό πληθυσμό: Το Κρούσοβο, το Νυμφαίο και την Κλεισούρα.

Οι Πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων από τη Θεσσαλονίκη μεταδίδουν τα γεγονότα στις πρωτεύουσές τους. Τα κείμενα υπάρχουν. Μιλούν για μία διαμάχη Ελλήνων και Βουλγάρων σε τουρκοκρατούμενη περιοχή. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά σε «μακεδονικό» έθνος.

Ας διαβάσουμε και τις Οθωμανικές απογραφές για τον πληθυσμό της Μακεδονίας, όπως π.χ. αυτή του Χιλμί Πασά το 1904. Καταγράφει Τούρκους, Έλληνες, Εβραίους, Βουλγάρους, λίγους Ρουμανίζοντες, αλλά πουθενά δεν βρίσκει ξεχωριστό «μακεδονικό» έθνος.

1918. Μετά την ήττα της Οθωμανικής και της Αυστριακής αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργείται ένα νέο κράτος στα Βαλκάνια, η γνωστή μας Γιουγκοσλαβία με τον αρχικό τίτλο: Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά σε «Μακεδόνες» ως έθνος. Η περιοχή Σκοπίων αποκαλείται Νότια Σερβία και αργότερα Βάρνταρσκα Μπανοβίνα, δηλαδή επαρχία του ποταμού Αξιού.

Δεκαετίες του 1920 και του 1930. Υπό την πίεση του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που επεδίωκε τον βουλγαρικό έλεγχο στη Μακεδονία, η Κομμουνιστική Διεθνής επιβάλλει σε όλα τα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανίων να αναγνωρίσουν «μακεδονικό» έθνος και να ζητήσουν την απόσχιση της Μακεδονίας και της Θράκης από την Ελλάδα. Η ηγεσία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος ακολούθησε τότε αυτήν την αυτοκαταστροφική γραμμή. Μετά το 1949 πολλοί αυτοαποκαλούμενοι «Σλαβομακεδόνες» αντάρτες του ΔΣΕ βρέθηκαν ως πολιτικοί πρόσφυγες στα Σκόπια.

Αύγουστος 1944. Στο μοναστήρι του Προχόρ Πιτσίνσκι ο ηγέτης των αριστερών Παρτιζάνων (αντιστασιακών) της Γιουγκοσλαβίας, ο Κροάτης Τίτο, αποφασίζει την ίδρυση της Λαϊκής (μετέπειτα Σοσιαλιστικής) Δημοκρατίας της «Μακεδονίας» μέσα στα όρια της νέας κομμουνιστικής Γιουγκοσλαβίας. Σκέφθηκε πονηρά ότι με αυτό το όνομα θα διεκδικεί εδάφη και «μειονότητες» από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Η επίσημη γραμμή του Τίτο είναι ότι η «Μακεδονία» του Βαρδάρη με έδρα τα Σκόπια, πρέπει να απελευθερώσει τη Μακεδονία του Αιγαίου από την Ελλάδα και τη Μακεδονία του Πιρίν από τη Βουλγαρία.

Με την εγκαθίδρυση του μονοκομματικού καταπιεστικού καθεστώτος του Τίτο αρχίζει η βιαία μακεδονοποίηση του πληθυσμού. Οι κάτοικοι της περιοχής Σκοπίων μέχρι τότε δήλωναν Βούλγαροι,, Έλληνες, Σέρβοι και Αλβανοί. Τούς Αλβανούς (ίσως λόγω μουσουλμανικής θρησκείας) δεν επέτυχαν να τούς εντάξουν στο τεχνητό έθνος. Όμως οι Χριστιανικές εθνότητες υπέστησαν πλύση εγκεφάλου, φυλακίσεις, απειλές και βασανιστήρια και τελικά αναγκάσθηκαν να υπογράψουν ότι είναι «Μακεδόνες». Πολλοί εξαναγκάσθηκαν μάλιστα να αλλάξουν και τα επώνυμά τους προσθέτοντας την κατάληξη –σκι για να αποκηρύξουν την ελληνική ή βουλγαρική τους ταυτότητα. Π.χ. ο Ναούμοφ έγινε Ναουμόφσκι, ο Αποστόλου έγινε Αποστολόφσκι κλπ. Χιλιάδες Ελλήνων Σαρακατσάνων φυλακίσθηκαν ή εκδιώχθηκαν και τα κοπάδια τους δημεύθηκαν.

Το ολοκληρωτικό καθεστώς έβαλε σε κίνηση την προπαγανδιστική μηχανή και μέσα σε μία γενιά αλλοιώθηκαν οι συνειδήσεις. Με εντολή του Τίτο κατασκευάσθηκε «Μακεδονική» Ακαδημία Επιστημών, «Μακεδονική» γλώσσα με ανάμιξη βουλγαρικών και σερβικών στοιχείων, «Μακεδονική» Ιστορία για να κατακλυσθούν οι βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο και... «Μακεδονική» Εκκλησία. Μάλιστα! Πρώτη φορά στην ιστορία είδαμε ένα άθεο κομμουνιστή να ιδρύει ...Εκκλησία.
Το 1958 ο Τίτο υποχρέωσε τρεις Ορθοδόξους Επισκόπους από την περιοχή Σκοπίων να αποσχισθούν αντικανονικώς από το Πατριαρχείο Σερβίας. Το 1967 πάλι ο Τίτο τούς ώθησε να ανακηρύξουν την Αυτοκεφαλία τους με τον τίτλο «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία». Ούτε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ούτε η Εκκλησία της Ελλάδος, ούτε οποιαδήποτε άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία τούς ανεγνώρισε. Προ μιάς δεκαετίας μία ομάδα μετριοπαθών Σκοπιανών επανήλθε υπό το Πατριαρχείο Σερβίας και ακολουθεί σήμερα τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος και Μητροπολίτη Σκοπίων Ιωάννη. Όσοι Επίσκοποι παραμένουν δέσμιοι του «μακεδονισμού» και στηρίζονται από το κράτος αποφάσισαν τον Νοέμβριο του 2017 να ζητήσουν προστασία από τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, το τεχνητό έθνος επεδίωξε τη διεθνή καθιέρωση και αναγνώριση μέσω του ονόματος του νέου κράτους. Ο Ελληνισμός ορθώς αντέδρασε και συνεχίζει να αντιδρά. Ήδη σήμερα το ψευδομακεδονικό ιδεολόγημα παρουσιάζει ρωγμές. Ο πρώην Πρωθυπουργός των Σκοπίων Λιούπτσο Γκεοργκίεφσκι έχει δηλώσει ότι αισθάνεται Βούλγαρος. Δεκάδες χιλιάδες Σκοπιανών πολιτών έχουν αποκτήσει βουλγαρική υπηκοότητα. Αν γίνει αντικειμενική απογραφή υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή της Ευρ. Ενώσεως θα ανακαλύψουμε και αρκετούς Έλληνες (κυρίως βλαχόφωνους), οι οποίοι ζουν ακόμη καταπιεσμένοι και φοβούνται να εκδηλωθούν. Ο πρώην Πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ το 1993 έκανε λόγο για 100.000 Έλληνες στο κράτος του επί συνολικού πληθυσμού 2.200.000. Και ας μην λησμονούμε ότι το 25% - 30% του πληθυσμού είναι Αλβανοί, οι οποίοι διεκδικούν καθεστώς ισότιμης και συγκυβερνώσης εθνότητας. Στο πίσω μέρος του μυαλού τους ίσως έχουν την ιδέα της απόσχισης ή της μετατροπής του κράτους σε Ομοσπονδιακό με καντόνια.

Δεν πρέπει σήμερα, όταν έχουν πλέον καταρρεύσει τα κομμουνιστικά καθεστώτα, να νομιμοποιήσουμε με την υπογραφή μας το τεχνητό «μακεδονικό» έθνος που κατασκεύασε ο Τίτο. Γι’ αυτό θα πρέπει με κάθε τρόπο να αποφύγουμε την παραχώρηση του όρου Μακεδονία στην ονομασία του γειτονικού μας κράτους.

Τώρα, πως γίνεται, πίσω από κάθε καταστροφική συμφωνία ή πράξη κατά της Ελλάδας να εμπλέκονται πάντα οι κομουνιστές, είναι άξιο απορίας!
Τα συμπεράσματα δικά σας.

Άνω Σούρμενα (Άνω Γκιρμπάς)-Ano Sourmena (Uper Girbas)

Άνω Σούρμενα (Άνω Γκιρμπάς)-Ano Sourmena (Uper Girbas)

Φωτογραφίες και κείμενο

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

ΑΝΩ ΣΟΥΡΜΕΝΑ-ΑΝΩ ΓΚΙΡΜΠΑΣ

Καταγραφή από το βιβλίο του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη

Με τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 οι Σουρμενίτες έφυγαν από τα Σούρμενα του Πόντου στον Καύκασο της Ρωσίας και από το Βατούμι το 1923 και εγκαταστάθηκαν στα Ανω Σούρμενα, στις πλαγιές του Μπέλλες. Ετσι οι κάτοικοι των Ανω Σουρμένων κατάγονταν έμεσα από τον Πόντο.

Η ποντιακή διάλεκτος που μιλάνε έχει μια ιδιορρυθμία που δεν την έχουν οι άλλοι Πόντιοι. Συχνά-πυκνά, κυρίως μετά το ρήμα, βάζουν ένα παράξενο “μι” στο λόγο τους-ίσως είναι το αρχαιοελληνικό “μοι”, η δοτική της προσωπικής αντωνυμίας “εγώ”. Παραδείγματα ομιλίας: “Θα πας μι”, “θα έρχεσαι μι”, “θα πάω στο χωράφ’ μι να φέρω τα τσουπάδε (το καλαμπόκι)”, “ναι μι, να έρχεσαι”.

Τα ποταμίσια ψάρια τα έλεγαν “γοβίδε” και “σαζάνε”. Και ένα σουρμενίτικο δίστιχο λέει:

“Σουρμενίτικον πατσίν,

άμον καρυδί καντσίν”

(“Πατσίν” είναι το κορίτσι και “καντσίν” η ψύχα του καρυδιού).

Από τα πρώτα χρόνια, πρόεδρος του χωριού των Ανω Σουρμένων ήταν ο Γεώργιος Μουμουλίδης. Το χωριό βρισκόταν στους πρόποδες του Μπέλλες. Αλλά γύρω στα 1930 στο χωριό, λόγω των πολλών βροχών, έγιναν κατολισθήσεις και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν σε νέο οικισμό, κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Μουριών.

Οι πρώτες οικογένειες των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στα Ανω Σούρμενα ήσαν:

Γεώργιος Μουμουλίδης και Ξανθίππη
Λεωνίδας Μουμουλίδης και Ελισάβετ
Γεώργιος Μουμουλίδης και Αφρω
Παναγιώτης Μουμουλίδης και Λίζα
Δημήτριος Μουμουλίδης (γεωπόνος κρατικού φυτωρίου)
Ιωάννης Κούσης και Βασιλική
Πέτρος Κούσης και Φεβρωνία
Μιχαήλ Κούσης και Λιθοδώρα
Γεώργιος Κούσης και Πηνελόπη
Τιμολέων Κούσης και Δόξη
Αχιλλεύς Κούσης και Ειρήνη
Ιωάννης Κούσης και Ελπίδα
Ηλίας Κούσης και Ζωή
Ηλίας Κούσης και Αλεξάνδρα
Ιωάννης Πελίδης και Δέσποινα
Παντελής Τελίδης και Στυλιανή
Τελίδης Σταύρος και Ευτέρπη
Πολυχρόνης Τελίδης και Αριάδνη
Θεμιστοκλής Γρηγοριάδης και Χαρίκλεια
Πέτρος Γρηγοριάδης και Ξένια
Χρίστος Γρηγοριάδης και Σοφία
Ανέστης Γρηγοριάδης και Ξανθίππη
Ιωάννης Γρηγοριάδης και Αλεξάνδρα
Πέτρος Γρηγοριάδης και Ολγα
Φίλιππος Γρηγοριάδης και Κρυστάλλω
Βασίλειος Γρηγοριάδης και Ελένη
Νικόλαος Γρηγοριάδης και Αθηνά
Ευθύμιος Γρηγοριάδης και Αθηνά
Παναγιώτης Παντελίδης και Σοφία
Μωυσής Παντελίδης και Ολγα
Πέτρος Παντελίδης και Μαρία
Αντώνιος Παντελίδης και Ερμιόνη
Χρίστος Παντελίδης και Σοφία
Ισαάκ Παντελίδης και Ελισάβετ
Ιωάννης Παντελίδης και Αφροδίτη
Παναγιώτης Παντελίδης και Μητροδώρα
Αριστομένης Παντελίδης και Αντιγόνη
Πέτρος Παπαδόπουλος (ιερεύς) και παπαδιά Αραβέλα
Απόστολος Καζαντζίδης και Ελένη
Μιλτιάδης Σωτηριάδης και Αναστασία
Αχιλλεύς Παραϊχτάρης και Θεοδώρα
Αντώνιος Τοκατλίδης και Μαργαρίτα
Φώτης Φωκάς και Ελένη
Απόστολος Φωκάς και Ωραιοζήλη
Σταύρος Φραγκουλίδης και Μάρθα
Σοφοκλής Φραγκουλίδης και Πολυξένη
Γεώργιος Αλεξανδρίδης και Ξανθίππη
Ματθαίος Μαβίδης (ιερεύς) και παπαδιά Ξανθίππη.
Δάσκαλος του χωριού ήταν ο Αντώνιος Αυγερινός.

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ

Προσφυγικοί συνοικισμοί και χωριά του Πόντου και της Μικράς Ασίας στο λεκανοπέδιο των Μουριών από το 1922

Άνω Σούρμενα (Άνω Γκιρμπάς)-Ano Sourmena (Uper Girbas)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 83 οικογένειες προσφύγων (296 άτομα)

Κάτω Σούρμενα (Κάτω Γκιρμπάς)-Kato Sourmena (Lower Girbas)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 86 οικογένειες προσφύγων (285 άτομα)

Ρεματιά (Γκεφσεκλή)-Rematia (Gefsekli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 16 οικογένειες προσφύγων (63 άτομα)
07/04/1951 Ο οικισμός καταργείται.

Λιθωτό (Κιουλεμενλή)-Lithoto (Kulemenli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 25 οικογένειες προσφύγων (86 άτομα)
(Το χωριό τώρα βρίσκεται στίς Μουριές)
7/04/1951 Ο οικισμός καταργείται.

Νίγδη (Δουργουτλή)-Nigdi (Dourgoutli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 3 οικογένειες προσφύγων (7 άτομα)
16/10/1940 Οοικισμός καταργείται.

Σύνορο (Δουρμπαλή)-Sinoro (Dourbali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 10 οικογένειες προσφύγων (39 άτομα).
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται

Αγορά (Καρά Παζαρλή)-
Agora (Karapazarli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 19 οικογένειες προσφύγων (77 άτομα)
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται

Προμαχώνας (Δερβισλή)-Promahonas (Dervisli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 3 οικογένειες προσφύγων (12 άτομα)
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται.

Καβαλλάρης (Αατλή)-Kavalaris (Aatli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 70 οικογένειες προσφύγων (204 άτομα)

Πλατανιές (Σαβδζαλή)-Platanies (Savthazali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 17 οικογένειες προσφύγων (56 άτομα)

Ψυχρόβρυση (Χατζή Ογλαρή ή Χαδζόγλου)-
Psihovrisi (Hatzioglari or Hathzoglu)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 12 οικογένειες προσφύγων (55 άτομα)

Μουριές (Ακίνδζαλή)-Mouries (Akidzali)
Μικτό χωριό (πρόσφυγες & ντόπιοι)
Μετονομασία 1926
Εγκαταστάθηκαν 60 οικογένειες προσφύγων (257 άτομα)
Πριν την απελευθέρωση στα χωριά του Ακίντζαλι κατοικούσαν οθωμανοί, έλληνες και βούλγαροι. Μετά την απελευθέρωση και την αποχώρηση των οθωμανών και βουλγάρων, εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την π. Δοιράνη, τη Γευγελή, τη Στρώμνιτσα (1913), τον Καύκασο (1920), το Σαράϊ, την Τυρολόη, τις Μέτρες, κ.ά. της ανατολικής Θράκης (1923), τον Πόντο (1924), τα Άδανα κ.ά. της Μικράς Ασίας (1924), τη Νίγδη της Καππαδοκίας (1924), κ.ά. Όλοι αυτοί οι πρόσφυγες μαζί με τους γηγενείς έλληνες και τους σαρακατσάνους που προϋπήρχαν στο λεκανοπέδιο αλλά αναγκάστηκαν μετά το 1923 να εγκαταλείψουν τη νομαδική ζωή και να εγκατασταθούν μόνιμα, ήταν οι νέοι κάτοικοι στους οικισμούς των Μουριών. Τα παλιά οθωμανικά ονόματα χρησιμοποιήθηκαν επίσημα από το ελληνικό κράτος τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης.
Η μετονομασία των οικισμών έγινε με αναγκαστικά διατάγματα μεταξύ 1926 και 1928

Συκαμινιά (Καραλή)-Sikaminia (Karali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 37 οικογένειες προσφύγων (171 άτομα)

Ακακίες (Μπουλαμασλή)-Akakies (Boulalasli)
Μετονομασία 1926-Μικτό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 25 οικογένειες προσφύγων (93 άτομα)

Αλεξάνδρα (Ερτσελή)- Alexadra (Ertseli)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 17 οικογένειες προσφύγων (68 άτομα)

Αγία Παρασκευή.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, το χωριό Αγία Παρασκευή ήταν βουλγαροχώρι με το όνομα Σφέτκα Πέτκα (που θα πει “Αγία Παρασκευή).
Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 106 οικογένειες προσφύγων (411 άτομα)

Παλαιά ανήκε στόν νομό Σερρών στήν επαρχία Σιντικής.

Κρητικά (Καρλόβασι)-Kritika (Karlobasi)
Μετονομασία 1928-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 29 οικογένειες προσφύγων (127 άτομα)
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Αλεξάνδρα της κοινότητας Σιδηροδρομικού Σταθμού Μουριών

Ροδώνας (Ρόμποβο)-Rodonas (Robovo)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 60 οικογένειες προσφύγων (261 άτομα)

Καλλιρρόη (Καρατσαλή)-Kaliroi (Karacali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 18 οικογένειες προσφύγων (69 άτομα)

Μυριόφυτο (Πόποβο)-Miriofito (Popovo)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 91 οικογένειες προσφύγων (429 άτομα)

Ακρολίμνιο (Μπρές)-Akrolimnio (Bres)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 19 οικογένειες προσφύγων (81 άτομα).
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται.

Κρούσια ή Καράνταγ ή Μαυροβούνι

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Γνωρίζετε πως λέγεται το βουνό αντίκρυ από το Μπέλλες; Εκεί όπου βρίσκονται τα χωριά Ροδώνας, Καλιρρόη και Μυριόφυτο;
Γνωρίζετε επίσης από που πήρε το όνομά του το "Μπέλλες";

Από την ιστορία μαθαίνομε ότι ο τελευταίος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Δαυΐδ ο Μεγαλο-Κομνηνός, μετά την συμβιβαστική παράδοση της Τραπεζούντας στον Μωάμεθ Β΄ τον πορθητή το 1461, (15ος αιώνας), εξορίσθηκε για ένα διάστημα, πριν τον αποκεφαλισμό του, στο Μέλαν όρος (άλλα ονόματα Δύσωρον, Καράνταγ, Μαυροβούνι, Κρούσια) από την πλευρά των Σερρών, όπου του παραχωρήθηκαν εκτάσεις της κοιλάδας του Στρυμόνα. Το Μέλαν όρος είναι το αρχαίο Δύσωρο όρος, λέξη που σημαίνει μέλαν (σκοτεινό) κάστρο, γιατί από την πλευρά των Σερρών φαίνεται σκοτεινό, μαύρο βουνό, σε αντίθεση με το βουνό Κερκίνη, που όλη την ημέρα είναι φωτεινό (λευκό, μπέλλο, εξ ου και Μπέλλες). Το αναφερόμενο Μέλαν όρος, που φιλοξένησε τον δυστυχή Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, δεν είναι άλλο από τα ‘’τραγουδισμένα’’ μετά από τετρακόσια χρόνια Κρούσια των Ποντοκαυκασίων, το Καράνταγ των Τούρκων και το Μαυροβούνι των ελληνικών στρατιωτικών χαρτών.

Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΤΟΥ ΜΠΕΛΛΕΣ

Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΤΟΥ ΜΠΕΛΛΕΣ

Κείμενο 

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος 

Ο εντυπωσιακός καταρράκτης του Μπέλλες, ύψους 18 μέτρων, που με την αχαλίνωτη ορμή του σαγηνεύει τους τυχερούς επισκέπτες.

Μετά από μια 20λεπτη απολαυστική πεζοπορία ανάμεσα στα αιωνόβια πλατάνια, δρύες, σφενδάμους, φράξους και οξυές, συντροφιά με το βουητό των ορμητικών νερών που κατηφορίζουν προς τον κάμπο του Σ.Σ. Μουριών, καταλήγουμε στη βάση του καταρράκτη σε υψόμετρο 740 μέτρων.
Επισκεφθείτε τον