Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών και το κλεμμένο όνομα!


Η ιστορία μας ξεκινάει από την Οθωμανική αυτοκρατορία και τα πρώτα τρένα.

1871
Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, εποχή Τουρκοκρατίας.

Την κατασκευή του σταθμού ανέλαβαν οι "Ανατολικοί Σιδηρόδρομοι", Αυστριακή εταιρεία ιδιοκτησίας του βαρόνου Μορίς ντε Χιρς, στα 1871-1874. Η πρώτη γραμμή ένωσε τη Θεσσαλονίκη με την πόλη Μητροβίτσα που τότε εξελισσόταν σε σημαντικό εμπορικό κέντρο του Κοσσυφοπεδίου (που κι αυτό όπως και όλα τα Βαλκάνια ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία). Στα 1878, οπότε και ολοκληρώθηκε η σιδηροδρομική γραμμή, το τρένο μπορούσε να καλύψει τη διαδρομή Σκόπια-Mητροβίτσα-Θεσσαλονίκη. Έτσι συνδέθηκαν σιδηροδρομικά δύο βιλαέτια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, των Σκοπίων και της Θεσσαλονίκης και η ενδοχώρα συνδέθηκε με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης για την μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων.
Το 1886 αρχίζει η κατασκευή της γραμμής Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη. Το έργο αναλαμβάνει να εκτελέσει μία Γερμανική εταιρία με απώτερο σκοπό να φτάσει μέχρι τη Άγκυρα. 10 χρόνια αργότερα η γραμμή Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη είναι έτοιμη και το 1896 λειτουργούν οι πρώτοι σταθμοί.
Το τρένο από Θεσσαλονίκη κάνει στάσεις στους σταθμούς: Πεδινό, Μεταλλικό, Καλίνδοια, Δοϊράνη, Ακρολίμνιο, Καστανούσα, Καλοχώρι κλπ. και συνεχίζει για Αλεξανδρούπολη. Το 1900 προστίθενται οι σταθμοί: Νέα Φιλαδέλφεια, Γαλλικός, Κιλκίς, Χέρσος και Μουριές(το χωριό).
Οι σταθμοί ήταν μικρά σπιτάκια, όπου έμενε ο σταθμάρχης. Από το 1920 μέχρι το 1928 και αφού έχει ήδη απελευθερωθεί η Μακεδονία και η Θράκη αρχίζει η ανακατασκευή και συντήρηση του υπάρχοντος σιδηροδρομικού δικτύου. Καθώς και η κατασκευή των κτηρίων των σιδηροδρομικών σταθμών της κάθε περιοχής. Το έργο αναλαμβάνει μια Γαλλική εταιρία.
Αν προσέξατε τις ταμπέλες, σε όλους τους σταθμούς αναγράφεται το κάθε χωριό ή η πόλη και στα Γαλλικά.
Αφαιρούνται οι επικίνδυνες στροφές και οι ανηφόρες σε όλο το δίκτυο, χτίζονται καινούριες γέφυρες και αλλάζουν πολλά χιλιόμετρα γραμμών για την συντόμευση του χρόνου.
Την περίοδο αυτή (1922) στην περιοχή των Μουριών έχουν φτάσει οι πρόσφυγες του Πόντου, της Θράκης και της μικράς Ασίας. Ο πληθυσμός του λεκανοπεδίου αυξάνεται και καινούρια χωριά εμφανίζονται-χτίζονται στη γύρω περιοχή.

Αποφασίζεται λοιπόν η κατάργηση και μεταφορά του Σιδηροδρομικού Σταθμού Μουριών από το χωριό Μουριές και η κατασκευή νέου σταθμού για την καλύτερη εξυπηρέτηση όλων των νέων χωριών. Επιλέγεται ως νέα θέση αυτή που γνωρίζουμε όλοι σήμερα. Δηλαδή, ο σταθμός ανήκει στις Μουριές αλλά απλώς μεταφέρεται με το ίδιο όνομα σε άλλη θέση.

Ας δούμε τι επικρατούσε τότε, πριν το 1913.
Το χωριό Ακίντζαλι (Μουριές) ξεκινούσε από το Ακρολίμνιο, περιελάμβανε όλα τα γνωστά τότε Τουρκικά χωριά και έφτανε μέχρι και το Τσααλί, συμπεριλαμβανομένων και των Κρητικών (Κάρλοβο) με κατοικήσιμα χωριά. Από εκεί και πέρα υπήρχε μέχρι τα όρια της σημερινής Αγίας Παρασκευής ένα απέραντο έλος το οποίο γεωγραφικά ανήκε και αυτό στις Μουριές.
Δηλαδή όταν έλεγαν τότε Ακίντσαλι (Μουριές) εννοούσαν την περιοχή από τη λίμνη μέχρι την Αγία Παρασκευή και από το Μπέλλες μέχρι τον παλιό Ροδώνα και το Μυριόφυτο. Ένα τεράστιο χωριό-κωμόπολη, με πολλούς διάσπαρτους συνοικισμούς.

Με την άφιξη των προσφύγων ήρθαν τα πάνω-κάτω.
Μετά το 1930 μετακομίζουν από τους πρόποδες του Μπέλλες οι κάτοικοι των χωριών Άνω και Κάτω Γκιρμπάς και δημιουργούνται τα νέα χωριά Άνω και Κάτω Σούρμενα. Ο παλιός Ροδώνας μετακομίζει κάτω από τις γραμμές του τρένου του νέου Σιδ, Σταθμού. Εξακολουθούν όμως να ανήκουν διοικητικά στην κοινότητα Μουριών.

Τα νέα δεδομένα έχουν πλέον ως εξής:

Στις 17/03/1927
Δημιουργείται η κοινότητα της Αγίας Παρασκευής μετά την απόσπασή της από την κοινότητα Καστανούσσας.

Στις 16/03/1935
Η νέα κοινότητα Αγία Παρασκευή αποσπάται από την επαρχία Σιντικής του νομού Σερρών και υπάγεται στην επαρχία Κιλκίς του νομού Κιλκίς.

Στις 31/08/1934
Δημιουργείται νέα κοινότητα με την απόσπαση του οικισμού Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών από την κοινότητα Μουριών.
Ο οικισμός Αλεξάνδρα αποσπάται από την κοινότητα Μουριών και προσαρτάται στην νέα κοινότητα Σ.Σ. Μουριών.
Ο οικισμός Άνω Σούρμενα αποσπάται από την κοινότητα Σουρμένων και προσαρτάται στην νέα κοινότητα.
Ο οικισμός Μικρόβρυση επίσης αποσπάται από την κοινότητα Μουριών και προσαρτάται στην νέα κοινότητα.

Στις 08/10/1934
Η κοινότητα Μουριές και όλες οι νεοϊδρυθείσες κοινότητες αποσπώνται από το νομό Θεσσαλονίκης και υπάγονται πλέον στο νομό Κιλκίς. Μέχρι τότε ανήκαμε διοικητικά στο νομό Θεσσαλονίκης!

Στις 07/04/1951
Διορθώνεται το όνομα (ακόμα και σήμερα λέγεται λάθος) του οικισμού Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών της κοινότητας, σε Σταθμός Μουριών.

Στις 29/09/1956
Ο οικισμός Συνοικισμός Συμμοριοπλήκτων αποσπάται από την κοινότητα Σουρμένων και προσαρτάται στην κοινότητα Σ. Μουριών.

Στις 13/03/1971
Ο οικισμός Ροδώνας αποσπάται από την κοινότητα Ροδώνος και προσαρτάται στην κοινότητα Σ. Μουριών.

Εν ολίγοις για να μη σας κουράζω, οι πρόσφυγες, "έκλεψαν" (τους τα παραχώρησε το κράτος) και τα εδάφη των Μουριωτών, και το όνομα, και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Γνώμη μου και πεποίθησή μου είναι, ότι η κοινότητα Σταθμού Μουριών, με όλα τα χωριά που ανήκουν πλέον σ΄αυτήν, έπρεπε να πάρει το όνομα ΣΟΥΡΜΕΝΑ.
Ούτε ΑΝΩ ούτε ΚΑΤΩ. Σκέτο ΣΟΥΡΜΕΝΑ.
Αν μη τι άλλο, λίγος σεβασμός στους προγόνους μας.
Θα είχαν λυθεί τόσα και τόσα προβλήματα!

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

ΟΙ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΕΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

ΟΙ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΕΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

...κάποτε υπήρχαν δύο, ακόμα και τρεις βρύσες σε κάθε χωριό της περιοχής. Χτίστηκαν μετά το 1930 από τους πρόσφυγες για την εξυπηρέτηση των κατοίκων, λόγω έλλειψης δικτύου ύδρευσης.
Έπινες ελεύθερα νερό-πάντοτε δροσερό και άφθονο-και πότιζες και τα ζωντανά σου. Με το πλεόνασμα του νερού πότιζες και τον κήπο με τα ζαρζαβατικά σου, δωρεάν. Σήμερα το πληρώνεις!
Ξαφνικά, προς το τέλος της δεκαετίας του '70, ως διά μαγείας έφτασε ο "πολιτισμός" και στα μέρη μας.
Στην αρχή σταμάτησε να τρέχει το νερό και μετά από λίγο καιρό γκρέμισαν και τις βρύσες.
Άραγε ποιόν θα ενοχλούσαν εάν υπήρχαν στις μέρες μας; Νομίζω η μοναδική που υπάρχει σήμερα, βρίσκεται στη Μικρόβρυση.
Πιστεύω, χωριό που δεν έχει, έναν πλάτανο στην πλατεία του-αν έχει απομείνει και δεν έγινε παιδική χαρά-μια βρύση να τρέχει όλες τις μέρες του χρόνου, και ένα έστω ποταμάκι-αν όχι ποτάμι-να κυλάει στη μέση του χωριού, δεν είναι χωριό αλλά κακό αντίγραφο μικροαστικής κωμόπολης.
Σε αυτή και άλλες παρόμοιες καταστροφές-και πιστεύω είναι πολλές- συνετέλεσαν οι εκάστοτε κοινοτάρχες, πιστεύοντας ότι προσφέρουν έργο στην περιοχή.
Θα μου πείτε, τι έκαναν οι κάτοικοι-ψηφοφόροι, των χωριών!
Τα αρνιά μου ναν' καλά, και του γείτονα ας ψοφήσουν...!!!


Σε 50 χρόνια θα λέμε χωριό και θα εννοούμε αναμνήσεις και όχι τοποθεσία.

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Κατάγεσαι από τις Μουριές; Μάθε για τις «μουριές»

Κατάγεσαι από τις Μουριές; Μάθε για τις «μουριές»

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Πολλά χρόνια πριν το 1922 (τότε που ήρθαν οι πρόσφυγες πρόγονοί μας), στην ευρύτερη περιοχή των Μουριών κατοικούσαν Τούρκοι, Βούλγαροι λίγοι Σέρβοι και ελάχιστοι Έλληνες, κυρίως Σαρακατσάνοι.
Οι Μουριές ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι-κωμόπολη, στο οποίο υπάγονταν διοικητικά όλα τα γύρω χωριά και οι συνοικισμοί της περιοχής. Μιλάμε πάντα για το χωριό Μουριές. Τότε δεν υπήρχαν τα γνωστά μας σημερινά χωριά.
Η κύρια ασχολία τους ήταν η κτηνοτροφία, η καλλιέργεια της γης, αλλά κυρίως η σηροτροφία (μεταξοσκώληκες)

Για το λόγο αυτό όλη η περιοχή ήταν κατάφυτη από μουριές (δέντρα). Ευνοούσε το κλίμα, το έδαφος και τα πολλά νερά. Υπήρχαν φυτεμένες μουριές τόσο στα χωράφια όσο και γύρω από κάθε σπίτι. Κυρίως μουριές με άσπρους καρπούς. Με τα φύλλα τους εξέτρεφαν τους μεταξοσκώληκες. Το παραγόμενο μετάξι μεταφερόταν στην Πόλη προς επεξεργασία και εμπορική διακίνηση σε όλη την Ευρώπη και Μικρά Ασία.
Οι Τούρκοι όπως και οι Άγγλοι χρησιμοποιούν σύνθετες λέξεις για να περιγράψουν ένα αντικείμενο, μια τοποθεσία ή ένα επάγγελμα. Π.χ. οι Άγγλοι λένε apple tree την μηλιά, postman τον ταχυδρόμο, police officer τον αστυνομικό κ.λπ.

Έτσι λοιπόν και οι Τούρκοι ονόμαζαν την περιοχή:
Dut akaçalı (Τουτ ακίντζαλι) = μουριές.
Όπως Seftali akaçalı (σιφτλίν ακίντζαλι) τις ροδακινιές ή
Incir akaçalı (ιντζίρ ακίντζαλι) τις συκιές.
Τουτ, σημαίνει μούρο (ο καρπός της μουριάς) και Τουτ Ακίντζαλι, μουριές. Δηλαδή περιοχή με μουριές.
Με την πάροδο των χρόνων, χάριν συντομίας, το «τουτ» εξαλείφτηκε-έτσι κι αλλιώς σήμαινε το ίδιο- και παρέμεινε το Akaçalı (Ακίντζαλι) που σημαίνει μουριές.
Με λίγα λόγια το όνομα του χωριού Μουριές δεν είναι μια καινούρια ονομασία του 1926 όπως τα άλλα χωριά, αλλά η ακριβής μετάφραση του Τουρκικού Ακίντζαλι.

Σε άλλη ανάρτηση θα ασχοληθούμε με τον Σταθμό των τρένων που άνηκε αρχικά και δικαιωματικά στο χωριό Μουριές και καταχρηστικά ενσωματώθηκε στην μετέπειτα κοινότητα Σ.Σ. Μουριών, και θεωρούμε σήμερα πλέον ότι ανήκει σ΄ αυτήν. Απαλύνθηκε λίγο η αδικία, όταν ο Δήμος ονομάστηκε Δήμος Μουριών και όχι Σ.Σ. Μουριών. Είπαμε σ’ αυτά θα αναφερθούμε κάποια άλλη στιγμή.

Με την ευκαιρία ας πούμε λίγα λόγια για τα δέντρα μουριές, που και αυτές όπως και πολλά άλλα, εξαφανίστηκαν από προσώπου γης στις μέρες μας.
Με την εκτροφή λοιπόν του μεταξοσκώληκα, ασχολήθηκαν εντατικά μετέπειτα και οι δικοί μας πρόσφυγες, παράλληλα με άλλες αγροτικές καλλιέργειες, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, καπνά κ.λπ.
Η σηροτροφία (από το αρχαίο σηρ = μεταξοσκώληκας) διήρκεσε απ’ όσο θυμάμαι, περίπου μέχρι το 1972. Θυμάμαι τελευταίο εκτροφέα στα Άνω Σούρμενα τον κυρ Ηλία τον Παπαδόπουλο, τον γείτονά μου. Οπότε εμφανίστηκε το συνθετικό μετάξι και έτσι σταμάτησε η ασύμφορη πλέον εκτροφή στο λεκανοπέδιο των Μουριών.
Έκτοτε οι μουριές σταδιακά κόπηκαν, αφού πλέον δεν προσέφεραν πέρα από τους καρπούς τους, τίποτε άλλο.
Αν και το ξύλο τους, ακόμα και σήμερα είναι πολύτιμο. Με αυτό εκτός των άλλων κατασκευάζουν μουσικά όργανα-κυρίως ποντιακές λύρες.

Μικρά παιδιά θυμάμαι, απολαμβάναμε κυρίως το καλοκαίρι, στην άκρη της πλατείας του χωριού στα Άνω Σούρμενα, τον δροσερό ίσκιο της μουριάς, όπου παίζαμε ατελείωτες ώρες… Σκαρφαλώναμε στον τεράστιο κορμό της, που μαρτυρούσε τα πάρα πολλά χρόνια της, για να κρυφτούμε στο πλούσιο φύλλωμά της και «καταβροχθίζαμε» με λαιμαργία τους πεντανόστιμους καρπούς της. Ζουμεροί, γλυκοί και γευστικοί! Οι γιαγιάδες άπλωναν τις ποδιές τους να μαζέψουν τα μούρα που έπεφταν, με το τίναγμα που μας ζητούσαν να κάνουμε. Έφτιαχναν μαρμελάδα και λικέρ με αυτά.

Το μόνο σίγουρα ελάττωμα της μουριάς είναι πως ρίχνει τους καρπούς της όταν αυτοί ωριμάσουν. Γέμιζε ο τόπος, ειδικά μετά από βροχή ή από αέρα, δημιουργούταν κάτω, ένα στρώμα από χιλιάδες μούρα. Όσο για τις μέλισσες και τις πεταλούδες, φυσικά έκαναν «πάρτι» καθώς δεν αποτελούσαν μόνο για εμάς λιχουδιά.

Αρκετοί δε από εσάς, σίγουρα θα έχετε να θυμηθείτε κάτι παρόμοιο.

Μάθετε επίσης ότι.. (πάμε στα επιστημονικά τώρα)
• Η μουριά ανήκει στο γένος Morus της οικογένειας Moracae (Μορεωδών).
• Υπάρχουν πολλά είδη μουριάς, που φύονται σε διάφορα μέρη της γης.
• Η μαύρη μουριά (Morus nigra) κατάγεται από περιοχή της Κασπίας Θάλασσας και έχει εισαχθεί και στη χώρα μας από την πανάρχαια εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή με το όνομα Συκάμινος (Θεόφραστος) και Μορέα (Διοσκουρίδης).
• Η άσπρη μουριά (Morus alba) κατάγεται πολύ πιθανό από την Κίνα και οφείλει το όνομα της στους άσπρους καρπούς της. Είναι η ιδανικότερη και η πλέον ενδεδειγμένη στην εκτροφή του μεταξοσκώληκα.
• Στη διάρκεια των δύο τελευταίων χιλιετηρίδων διαδόθηκε από τον άνθρωπο σε όλη την Ασία, την Ευρώπη, σε μερικές περιοχές της Αφρικής και στη Β. Αμερική.
• Τη συναντούμε με τα ονόματα Μουριά, Ξυνομουριά ή Συκαμινιά. Στην Κρήτη η μουριά λέγεται μουρνιά, στην Άρτα σκαμνιά ενώ στην Κύπρο στην Ικαρία και στη Χίο συκαμινιά. Η μαύρη είναι μεγαλύτερη, αντέχει καλύτερα στο κρύο από τη λευκή και είναι μακροβιότερη των άλλων.
• Στη χώρα μας ήλθε στα βυζαντινά χρόνια μαζί με αυγά μεταξοσκώληκα από την Κίνα (όπως αναφέρει ο Προκόπιος). Η κόκκινη μουριά (Morus rubra) είναι γηγενής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
• Από τα παλαιά χρόνια τόσο η λευκή όσο και η μαύρη μουριά ήταν σεβαστά ως σύμβολο σοφίας.
• Η λευκή μουριά χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κινέζικη ιατρική εδώ και αιώνες. Αυτό το είδος το καλλιεργούσαν οι Κινέζοι από το 2960π.Χ. για την εκτροφή μεταξοσκωλήκων (τρώνε τα φύλλα).
• Τα φύλλα της μαύρης μουριάς έκαναν τραχύτερο το μετάξι και δεν τα προτιμούσαν. Στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν το φλοιό και τα φύλλα της μαύρης μουριάς για θεραπευτικούς σκοπούς από τον 16ο αιώνα.
• Το ξύλο της, ανθεκτικό και εύκαμπτο, βρίσκει ειδικές χρήσεις στην κατασκευή παιχνιδιών, ρακετών τένις, βαρελιών, παραδοσιακών έγχορδων οργάνων, βαρκών αλλά και επίπλων.
• Στη λαϊκή ιατρική τα φύλλα της λευκής μουριάς σε μορφή σκόνης χρησιμοποιούνται για θεραπεία του διαβήτη, της χοληστερόλης, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, του κρυολογήματος, για πόνους στις αρθρώσεις, τη δυσκοιλιότητα και την απώλεια μαλλιών.
• Με τα μούρα, μπορείτε να κάνετε μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, λικέρ, να τα αποξηράνετε και οτιδήποτε άλλο θέλετε.