Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών και το κλεμμένο όνομα!


Η ιστορία μας ξεκινάει από την Οθωμανική αυτοκρατορία και τα πρώτα τρένα.

1871
Σιδηροδρομικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, εποχή Τουρκοκρατίας.

Την κατασκευή του σταθμού ανέλαβαν οι "Ανατολικοί Σιδηρόδρομοι", Αυστριακή εταιρεία ιδιοκτησίας του βαρόνου Μορίς ντε Χιρς, στα 1871-1874. Η πρώτη γραμμή ένωσε τη Θεσσαλονίκη με την πόλη Μητροβίτσα που τότε εξελισσόταν σε σημαντικό εμπορικό κέντρο του Κοσσυφοπεδίου (που κι αυτό όπως και όλα τα Βαλκάνια ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία). Στα 1878, οπότε και ολοκληρώθηκε η σιδηροδρομική γραμμή, το τρένο μπορούσε να καλύψει τη διαδρομή Σκόπια-Mητροβίτσα-Θεσσαλονίκη. Έτσι συνδέθηκαν σιδηροδρομικά δύο βιλαέτια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, των Σκοπίων και της Θεσσαλονίκης και η ενδοχώρα συνδέθηκε με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης για την μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων.
Το 1886 αρχίζει η κατασκευή της γραμμής Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη. Το έργο αναλαμβάνει να εκτελέσει μία Γερμανική εταιρία με απώτερο σκοπό να φτάσει μέχρι τη Άγκυρα. 10 χρόνια αργότερα η γραμμή Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη είναι έτοιμη και το 1896 λειτουργούν οι πρώτοι σταθμοί.
Το τρένο από Θεσσαλονίκη κάνει στάσεις στους σταθμούς: Πεδινό, Μεταλλικό, Καλίνδοια, Δοϊράνη, Ακρολίμνιο, Καστανούσα, Καλοχώρι κλπ. και συνεχίζει για Αλεξανδρούπολη. Το 1900 προστίθενται οι σταθμοί: Νέα Φιλαδέλφεια, Γαλλικός, Κιλκίς, Χέρσος και Μουριές(το χωριό).
Οι σταθμοί ήταν μικρά σπιτάκια, όπου έμενε ο σταθμάρχης. Από το 1920 μέχρι το 1928 και αφού έχει ήδη απελευθερωθεί η Μακεδονία και η Θράκη αρχίζει η ανακατασκευή και συντήρηση του υπάρχοντος σιδηροδρομικού δικτύου. Καθώς και η κατασκευή των κτηρίων των σιδηροδρομικών σταθμών της κάθε περιοχής. Το έργο αναλαμβάνει μια Γαλλική εταιρία.
Αν προσέξατε τις ταμπέλες, σε όλους τους σταθμούς αναγράφεται το κάθε χωριό ή η πόλη και στα Γαλλικά.
Αφαιρούνται οι επικίνδυνες στροφές και οι ανηφόρες σε όλο το δίκτυο, χτίζονται καινούριες γέφυρες και αλλάζουν πολλά χιλιόμετρα γραμμών για την συντόμευση του χρόνου.
Την περίοδο αυτή (1922) στην περιοχή των Μουριών έχουν φτάσει οι πρόσφυγες του Πόντου, της Θράκης και της μικράς Ασίας. Ο πληθυσμός του λεκανοπεδίου αυξάνεται και καινούρια χωριά εμφανίζονται-χτίζονται στη γύρω περιοχή.

Αποφασίζεται λοιπόν η κατάργηση και μεταφορά του Σιδηροδρομικού Σταθμού Μουριών από το χωριό Μουριές και η κατασκευή νέου σταθμού για την καλύτερη εξυπηρέτηση όλων των νέων χωριών. Επιλέγεται ως νέα θέση αυτή που γνωρίζουμε όλοι σήμερα. Δηλαδή, ο σταθμός ανήκει στις Μουριές αλλά απλώς μεταφέρεται με το ίδιο όνομα σε άλλη θέση.

Ας δούμε τι επικρατούσε τότε, πριν το 1913.
Το χωριό Ακίντζαλι (Μουριές) ξεκινούσε από το Ακρολίμνιο, περιελάμβανε όλα τα γνωστά τότε Τουρκικά χωριά και έφτανε μέχρι και το Τσααλί, συμπεριλαμβανομένων και των Κρητικών (Κάρλοβο) με κατοικήσιμα χωριά. Από εκεί και πέρα υπήρχε μέχρι τα όρια της σημερινής Αγίας Παρασκευής ένα απέραντο έλος το οποίο γεωγραφικά ανήκε και αυτό στις Μουριές.
Δηλαδή όταν έλεγαν τότε Ακίντσαλι (Μουριές) εννοούσαν την περιοχή από τη λίμνη μέχρι την Αγία Παρασκευή και από το Μπέλλες μέχρι τον παλιό Ροδώνα και το Μυριόφυτο. Ένα τεράστιο χωριό-κωμόπολη, με πολλούς διάσπαρτους συνοικισμούς.

Με την άφιξη των προσφύγων ήρθαν τα πάνω-κάτω.
Μετά το 1930 μετακομίζουν από τους πρόποδες του Μπέλλες οι κάτοικοι των χωριών Άνω και Κάτω Γκιρμπάς και δημιουργούνται τα νέα χωριά Άνω και Κάτω Σούρμενα. Ο παλιός Ροδώνας μετακομίζει κάτω από τις γραμμές του τρένου του νέου Σιδ, Σταθμού. Εξακολουθούν όμως να ανήκουν διοικητικά στην κοινότητα Μουριών.

Τα νέα δεδομένα έχουν πλέον ως εξής:

Στις 17/03/1927
Δημιουργείται η κοινότητα της Αγίας Παρασκευής μετά την απόσπασή της από την κοινότητα Καστανούσσας.

Στις 16/03/1935
Η νέα κοινότητα Αγία Παρασκευή αποσπάται από την επαρχία Σιντικής του νομού Σερρών και υπάγεται στην επαρχία Κιλκίς του νομού Κιλκίς.

Στις 31/08/1934
Δημιουργείται νέα κοινότητα με την απόσπαση του οικισμού Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών από την κοινότητα Μουριών.
Ο οικισμός Αλεξάνδρα αποσπάται από την κοινότητα Μουριών και προσαρτάται στην νέα κοινότητα Σ.Σ. Μουριών.
Ο οικισμός Άνω Σούρμενα αποσπάται από την κοινότητα Σουρμένων και προσαρτάται στην νέα κοινότητα.
Ο οικισμός Μικρόβρυση επίσης αποσπάται από την κοινότητα Μουριών και προσαρτάται στην νέα κοινότητα.

Στις 08/10/1934
Η κοινότητα Μουριές και όλες οι νεοϊδρυθείσες κοινότητες αποσπώνται από το νομό Θεσσαλονίκης και υπάγονται πλέον στο νομό Κιλκίς. Μέχρι τότε ανήκαμε διοικητικά στο νομό Θεσσαλονίκης!

Στις 07/04/1951
Διορθώνεται το όνομα (ακόμα και σήμερα λέγεται λάθος) του οικισμού Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών της κοινότητας, σε Σταθμός Μουριών.

Στις 29/09/1956
Ο οικισμός Συνοικισμός Συμμοριοπλήκτων αποσπάται από την κοινότητα Σουρμένων και προσαρτάται στην κοινότητα Σ. Μουριών.

Στις 13/03/1971
Ο οικισμός Ροδώνας αποσπάται από την κοινότητα Ροδώνος και προσαρτάται στην κοινότητα Σ. Μουριών.

Εν ολίγοις για να μη σας κουράζω, οι πρόσφυγες, "έκλεψαν" (τους τα παραχώρησε το κράτος) και τα εδάφη των Μουριωτών, και το όνομα, και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Γνώμη μου και πεποίθησή μου είναι, ότι η κοινότητα Σταθμού Μουριών, με όλα τα χωριά που ανήκουν πλέον σ΄αυτήν, έπρεπε να πάρει το όνομα ΣΟΥΡΜΕΝΑ.
Ούτε ΑΝΩ ούτε ΚΑΤΩ. Σκέτο ΣΟΥΡΜΕΝΑ.
Αν μη τι άλλο, λίγος σεβασμός στους προγόνους μας.
Θα είχαν λυθεί τόσα και τόσα προβλήματα!

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

ΟΙ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΕΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

ΟΙ ΠΕΤΡΟΧΤΙΣΤΕΣ ΒΡΥΣΕΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΜΑΣ

...κάποτε υπήρχαν δύο, ακόμα και τρεις βρύσες σε κάθε χωριό της περιοχής. Χτίστηκαν μετά το 1930 από τους πρόσφυγες για την εξυπηρέτηση των κατοίκων, λόγω έλλειψης δικτύου ύδρευσης.
Έπινες ελεύθερα νερό-πάντοτε δροσερό και άφθονο-και πότιζες και τα ζωντανά σου. Με το πλεόνασμα του νερού πότιζες και τον κήπο με τα ζαρζαβατικά σου, δωρεάν. Σήμερα το πληρώνεις!
Ξαφνικά, προς το τέλος της δεκαετίας του '70, ως διά μαγείας έφτασε ο "πολιτισμός" και στα μέρη μας.
Στην αρχή σταμάτησε να τρέχει το νερό και μετά από λίγο καιρό γκρέμισαν και τις βρύσες.
Άραγε ποιόν θα ενοχλούσαν εάν υπήρχαν στις μέρες μας; Νομίζω η μοναδική που υπάρχει σήμερα, βρίσκεται στη Μικρόβρυση.
Πιστεύω, χωριό που δεν έχει, έναν πλάτανο στην πλατεία του-αν έχει απομείνει και δεν έγινε παιδική χαρά-μια βρύση να τρέχει όλες τις μέρες του χρόνου, και ένα έστω ποταμάκι-αν όχι ποτάμι-να κυλάει στη μέση του χωριού, δεν είναι χωριό αλλά κακό αντίγραφο μικροαστικής κωμόπολης.
Σε αυτή και άλλες παρόμοιες καταστροφές-και πιστεύω είναι πολλές- συνετέλεσαν οι εκάστοτε κοινοτάρχες, πιστεύοντας ότι προσφέρουν έργο στην περιοχή.
Θα μου πείτε, τι έκαναν οι κάτοικοι-ψηφοφόροι, των χωριών!
Τα αρνιά μου ναν' καλά, και του γείτονα ας ψοφήσουν...!!!


Σε 50 χρόνια θα λέμε χωριό και θα εννοούμε αναμνήσεις και όχι τοποθεσία.

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Κατάγεσαι από τις Μουριές; Μάθε για τις «μουριές»

Κατάγεσαι από τις Μουριές; Μάθε για τις «μουριές»

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Πολλά χρόνια πριν το 1922 (τότε που ήρθαν οι πρόσφυγες πρόγονοί μας), στην ευρύτερη περιοχή των Μουριών κατοικούσαν Τούρκοι, Βούλγαροι λίγοι Σέρβοι και ελάχιστοι Έλληνες, κυρίως Σαρακατσάνοι.
Οι Μουριές ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι-κωμόπολη, στο οποίο υπάγονταν διοικητικά όλα τα γύρω χωριά και οι συνοικισμοί της περιοχής. Μιλάμε πάντα για το χωριό Μουριές. Τότε δεν υπήρχαν τα γνωστά μας σημερινά χωριά.
Η κύρια ασχολία τους ήταν η κτηνοτροφία, η καλλιέργεια της γης, αλλά κυρίως η σηροτροφία (μεταξοσκώληκες)

Για το λόγο αυτό όλη η περιοχή ήταν κατάφυτη από μουριές (δέντρα). Ευνοούσε το κλίμα, το έδαφος και τα πολλά νερά. Υπήρχαν φυτεμένες μουριές τόσο στα χωράφια όσο και γύρω από κάθε σπίτι. Κυρίως μουριές με άσπρους καρπούς. Με τα φύλλα τους εξέτρεφαν τους μεταξοσκώληκες. Το παραγόμενο μετάξι μεταφερόταν στην Πόλη προς επεξεργασία και εμπορική διακίνηση σε όλη την Ευρώπη και Μικρά Ασία.
Οι Τούρκοι όπως και οι Άγγλοι χρησιμοποιούν σύνθετες λέξεις για να περιγράψουν ένα αντικείμενο, μια τοποθεσία ή ένα επάγγελμα. Π.χ. οι Άγγλοι λένε apple tree την μηλιά, postman τον ταχυδρόμο, police officer τον αστυνομικό κ.λπ.

Έτσι λοιπόν και οι Τούρκοι ονόμαζαν την περιοχή:
Dut akaçalı (Τουτ ακίντζαλι) = μουριές.
Όπως Seftali akaçalı (σιφτλίν ακίντζαλι) τις ροδακινιές ή
Incir akaçalı (ιντζίρ ακίντζαλι) τις συκιές.
Τουτ, σημαίνει μούρο (ο καρπός της μουριάς) και Τουτ Ακίντζαλι, μουριές. Δηλαδή περιοχή με μουριές.
Με την πάροδο των χρόνων, χάριν συντομίας, το «τουτ» εξαλείφτηκε-έτσι κι αλλιώς σήμαινε το ίδιο- και παρέμεινε το Akaçalı (Ακίντζαλι) που σημαίνει μουριές.
Με λίγα λόγια το όνομα του χωριού Μουριές δεν είναι μια καινούρια ονομασία του 1926 όπως τα άλλα χωριά, αλλά η ακριβής μετάφραση του Τουρκικού Ακίντζαλι.

Σε άλλη ανάρτηση θα ασχοληθούμε με τον Σταθμό των τρένων που άνηκε αρχικά και δικαιωματικά στο χωριό Μουριές και καταχρηστικά ενσωματώθηκε στην μετέπειτα κοινότητα Σ.Σ. Μουριών, και θεωρούμε σήμερα πλέον ότι ανήκει σ΄ αυτήν. Απαλύνθηκε λίγο η αδικία, όταν ο Δήμος ονομάστηκε Δήμος Μουριών και όχι Σ.Σ. Μουριών. Είπαμε σ’ αυτά θα αναφερθούμε κάποια άλλη στιγμή.

Με την ευκαιρία ας πούμε λίγα λόγια για τα δέντρα μουριές, που και αυτές όπως και πολλά άλλα, εξαφανίστηκαν από προσώπου γης στις μέρες μας.
Με την εκτροφή λοιπόν του μεταξοσκώληκα, ασχολήθηκαν εντατικά μετέπειτα και οι δικοί μας πρόσφυγες, παράλληλα με άλλες αγροτικές καλλιέργειες, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, καπνά κ.λπ.
Η σηροτροφία (από το αρχαίο σηρ = μεταξοσκώληκας) διήρκεσε απ’ όσο θυμάμαι, περίπου μέχρι το 1972. Θυμάμαι τελευταίο εκτροφέα στα Άνω Σούρμενα τον κυρ Ηλία τον Παπαδόπουλο, τον γείτονά μου. Οπότε εμφανίστηκε το συνθετικό μετάξι και έτσι σταμάτησε η ασύμφορη πλέον εκτροφή στο λεκανοπέδιο των Μουριών.
Έκτοτε οι μουριές σταδιακά κόπηκαν, αφού πλέον δεν προσέφεραν πέρα από τους καρπούς τους, τίποτε άλλο.
Αν και το ξύλο τους, ακόμα και σήμερα είναι πολύτιμο. Με αυτό εκτός των άλλων κατασκευάζουν μουσικά όργανα-κυρίως ποντιακές λύρες.

Μικρά παιδιά θυμάμαι, απολαμβάναμε κυρίως το καλοκαίρι, στην άκρη της πλατείας του χωριού στα Άνω Σούρμενα, τον δροσερό ίσκιο της μουριάς, όπου παίζαμε ατελείωτες ώρες… Σκαρφαλώναμε στον τεράστιο κορμό της, που μαρτυρούσε τα πάρα πολλά χρόνια της, για να κρυφτούμε στο πλούσιο φύλλωμά της και «καταβροχθίζαμε» με λαιμαργία τους πεντανόστιμους καρπούς της. Ζουμεροί, γλυκοί και γευστικοί! Οι γιαγιάδες άπλωναν τις ποδιές τους να μαζέψουν τα μούρα που έπεφταν, με το τίναγμα που μας ζητούσαν να κάνουμε. Έφτιαχναν μαρμελάδα και λικέρ με αυτά.

Το μόνο σίγουρα ελάττωμα της μουριάς είναι πως ρίχνει τους καρπούς της όταν αυτοί ωριμάσουν. Γέμιζε ο τόπος, ειδικά μετά από βροχή ή από αέρα, δημιουργούταν κάτω, ένα στρώμα από χιλιάδες μούρα. Όσο για τις μέλισσες και τις πεταλούδες, φυσικά έκαναν «πάρτι» καθώς δεν αποτελούσαν μόνο για εμάς λιχουδιά.

Αρκετοί δε από εσάς, σίγουρα θα έχετε να θυμηθείτε κάτι παρόμοιο.

Μάθετε επίσης ότι.. (πάμε στα επιστημονικά τώρα)
• Η μουριά ανήκει στο γένος Morus της οικογένειας Moracae (Μορεωδών).
• Υπάρχουν πολλά είδη μουριάς, που φύονται σε διάφορα μέρη της γης.
• Η μαύρη μουριά (Morus nigra) κατάγεται από περιοχή της Κασπίας Θάλασσας και έχει εισαχθεί και στη χώρα μας από την πανάρχαια εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστή με το όνομα Συκάμινος (Θεόφραστος) και Μορέα (Διοσκουρίδης).
• Η άσπρη μουριά (Morus alba) κατάγεται πολύ πιθανό από την Κίνα και οφείλει το όνομα της στους άσπρους καρπούς της. Είναι η ιδανικότερη και η πλέον ενδεδειγμένη στην εκτροφή του μεταξοσκώληκα.
• Στη διάρκεια των δύο τελευταίων χιλιετηρίδων διαδόθηκε από τον άνθρωπο σε όλη την Ασία, την Ευρώπη, σε μερικές περιοχές της Αφρικής και στη Β. Αμερική.
• Τη συναντούμε με τα ονόματα Μουριά, Ξυνομουριά ή Συκαμινιά. Στην Κρήτη η μουριά λέγεται μουρνιά, στην Άρτα σκαμνιά ενώ στην Κύπρο στην Ικαρία και στη Χίο συκαμινιά. Η μαύρη είναι μεγαλύτερη, αντέχει καλύτερα στο κρύο από τη λευκή και είναι μακροβιότερη των άλλων.
• Στη χώρα μας ήλθε στα βυζαντινά χρόνια μαζί με αυγά μεταξοσκώληκα από την Κίνα (όπως αναφέρει ο Προκόπιος). Η κόκκινη μουριά (Morus rubra) είναι γηγενής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
• Από τα παλαιά χρόνια τόσο η λευκή όσο και η μαύρη μουριά ήταν σεβαστά ως σύμβολο σοφίας.
• Η λευκή μουριά χρησιμοποιείται ευρύτατα στην κινέζικη ιατρική εδώ και αιώνες. Αυτό το είδος το καλλιεργούσαν οι Κινέζοι από το 2960π.Χ. για την εκτροφή μεταξοσκωλήκων (τρώνε τα φύλλα).
• Τα φύλλα της μαύρης μουριάς έκαναν τραχύτερο το μετάξι και δεν τα προτιμούσαν. Στην Ευρώπη χρησιμοποιούσαν το φλοιό και τα φύλλα της μαύρης μουριάς για θεραπευτικούς σκοπούς από τον 16ο αιώνα.
• Το ξύλο της, ανθεκτικό και εύκαμπτο, βρίσκει ειδικές χρήσεις στην κατασκευή παιχνιδιών, ρακετών τένις, βαρελιών, παραδοσιακών έγχορδων οργάνων, βαρκών αλλά και επίπλων.
• Στη λαϊκή ιατρική τα φύλλα της λευκής μουριάς σε μορφή σκόνης χρησιμοποιούνται για θεραπεία του διαβήτη, της χοληστερόλης, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, του κρυολογήματος, για πόνους στις αρθρώσεις, τη δυσκοιλιότητα και την απώλεια μαλλιών.
• Με τα μούρα, μπορείτε να κάνετε μαρμελάδα, γλυκό του κουταλιού, λικέρ, να τα αποξηράνετε και οτιδήποτε άλλο θέλετε.

Πως κατασκευάσθηκε το τεχνητό «Μακεδονικό» έθνος.

Κείμενο και φωτογραφίες

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος

Πως κατασκευάσθηκε το τεχνητό «Μακεδονικό» έθνος.

Ιούλιος 1903. Οι οπαδοί της Μεγάλης Βουλγαρίας και του ρωσόφιλου Πανσλαβισμού έχουν δημιουργήσει την σχισματική Εξαρχία, δηλαδή μία εκκλησιαστική οντότητα την οποία δεν αναγνωρίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και τον πολιτικό της βραχίονα, το ΒΜΡΟ.

Στα ελληνικά μεταφράζεται ΕΜΕΟ και σημαίνει Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση. Επεδίωκαν να πείσουν δια της βίας- και με τις ένοπλες ομάδες των κομιτατζήδων- τους Ελληνικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας ώστε να δηλώσουν Βούλγαροι και Εξαρχικοί. Προκαλούν επεισόδια κατά των Οθωμανών, οι οποίοι ακόμη κατέχουν τη Μακεδονία. Στις 20 Ιουλίου, την ημέρα του Προφήτη Ηλία (Ίλι-ντεν στα βουλγαρικά), ξηλώνουν μερικές σιδηροδρομικές γραμμές και λίγους τηλεγραφικούς στύλους. Οι Οθωμανοί στρατιώτες για αντίποινα καίνε τρεις κωμοπόλεις με Βλαχόφωνο ελληνικό πληθυσμό: Το Κρούσοβο, το Νυμφαίο και την Κλεισούρα.

Οι Πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων από τη Θεσσαλονίκη μεταδίδουν τα γεγονότα στις πρωτεύουσές τους. Τα κείμενα υπάρχουν. Μιλούν για μία διαμάχη Ελλήνων και Βουλγάρων σε τουρκοκρατούμενη περιοχή. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά σε «μακεδονικό» έθνος.

Ας διαβάσουμε και τις Οθωμανικές απογραφές για τον πληθυσμό της Μακεδονίας, όπως π.χ. αυτή του Χιλμί Πασά το 1904. Καταγράφει Τούρκους, Έλληνες, Εβραίους, Βουλγάρους, λίγους Ρουμανίζοντες, αλλά πουθενά δεν βρίσκει ξεχωριστό «μακεδονικό» έθνος.

1918. Μετά την ήττα της Οθωμανικής και της Αυστριακής αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργείται ένα νέο κράτος στα Βαλκάνια, η γνωστή μας Γιουγκοσλαβία με τον αρχικό τίτλο: Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Πουθενά δεν γίνεται αναφορά σε «Μακεδόνες» ως έθνος. Η περιοχή Σκοπίων αποκαλείται Νότια Σερβία και αργότερα Βάρνταρσκα Μπανοβίνα, δηλαδή επαρχία του ποταμού Αξιού.

Δεκαετίες του 1920 και του 1930. Υπό την πίεση του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που επεδίωκε τον βουλγαρικό έλεγχο στη Μακεδονία, η Κομμουνιστική Διεθνής επιβάλλει σε όλα τα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανίων να αναγνωρίσουν «μακεδονικό» έθνος και να ζητήσουν την απόσχιση της Μακεδονίας και της Θράκης από την Ελλάδα. Η ηγεσία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος ακολούθησε τότε αυτήν την αυτοκαταστροφική γραμμή. Μετά το 1949 πολλοί αυτοαποκαλούμενοι «Σλαβομακεδόνες» αντάρτες του ΔΣΕ βρέθηκαν ως πολιτικοί πρόσφυγες στα Σκόπια.

Αύγουστος 1944. Στο μοναστήρι του Προχόρ Πιτσίνσκι ο ηγέτης των αριστερών Παρτιζάνων (αντιστασιακών) της Γιουγκοσλαβίας, ο Κροάτης Τίτο, αποφασίζει την ίδρυση της Λαϊκής (μετέπειτα Σοσιαλιστικής) Δημοκρατίας της «Μακεδονίας» μέσα στα όρια της νέας κομμουνιστικής Γιουγκοσλαβίας. Σκέφθηκε πονηρά ότι με αυτό το όνομα θα διεκδικεί εδάφη και «μειονότητες» από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Η επίσημη γραμμή του Τίτο είναι ότι η «Μακεδονία» του Βαρδάρη με έδρα τα Σκόπια, πρέπει να απελευθερώσει τη Μακεδονία του Αιγαίου από την Ελλάδα και τη Μακεδονία του Πιρίν από τη Βουλγαρία.

Με την εγκαθίδρυση του μονοκομματικού καταπιεστικού καθεστώτος του Τίτο αρχίζει η βιαία μακεδονοποίηση του πληθυσμού. Οι κάτοικοι της περιοχής Σκοπίων μέχρι τότε δήλωναν Βούλγαροι,, Έλληνες, Σέρβοι και Αλβανοί. Τούς Αλβανούς (ίσως λόγω μουσουλμανικής θρησκείας) δεν επέτυχαν να τούς εντάξουν στο τεχνητό έθνος. Όμως οι Χριστιανικές εθνότητες υπέστησαν πλύση εγκεφάλου, φυλακίσεις, απειλές και βασανιστήρια και τελικά αναγκάσθηκαν να υπογράψουν ότι είναι «Μακεδόνες». Πολλοί εξαναγκάσθηκαν μάλιστα να αλλάξουν και τα επώνυμά τους προσθέτοντας την κατάληξη –σκι για να αποκηρύξουν την ελληνική ή βουλγαρική τους ταυτότητα. Π.χ. ο Ναούμοφ έγινε Ναουμόφσκι, ο Αποστόλου έγινε Αποστολόφσκι κλπ. Χιλιάδες Ελλήνων Σαρακατσάνων φυλακίσθηκαν ή εκδιώχθηκαν και τα κοπάδια τους δημεύθηκαν.

Το ολοκληρωτικό καθεστώς έβαλε σε κίνηση την προπαγανδιστική μηχανή και μέσα σε μία γενιά αλλοιώθηκαν οι συνειδήσεις. Με εντολή του Τίτο κατασκευάσθηκε «Μακεδονική» Ακαδημία Επιστημών, «Μακεδονική» γλώσσα με ανάμιξη βουλγαρικών και σερβικών στοιχείων, «Μακεδονική» Ιστορία για να κατακλυσθούν οι βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο και... «Μακεδονική» Εκκλησία. Μάλιστα! Πρώτη φορά στην ιστορία είδαμε ένα άθεο κομμουνιστή να ιδρύει ...Εκκλησία.
Το 1958 ο Τίτο υποχρέωσε τρεις Ορθοδόξους Επισκόπους από την περιοχή Σκοπίων να αποσχισθούν αντικανονικώς από το Πατριαρχείο Σερβίας. Το 1967 πάλι ο Τίτο τούς ώθησε να ανακηρύξουν την Αυτοκεφαλία τους με τον τίτλο «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία». Ούτε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ούτε η Εκκλησία της Ελλάδος, ούτε οποιαδήποτε άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία τούς ανεγνώρισε. Προ μιάς δεκαετίας μία ομάδα μετριοπαθών Σκοπιανών επανήλθε υπό το Πατριαρχείο Σερβίας και ακολουθεί σήμερα τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος και Μητροπολίτη Σκοπίων Ιωάννη. Όσοι Επίσκοποι παραμένουν δέσμιοι του «μακεδονισμού» και στηρίζονται από το κράτος αποφάσισαν τον Νοέμβριο του 2017 να ζητήσουν προστασία από τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, το τεχνητό έθνος επεδίωξε τη διεθνή καθιέρωση και αναγνώριση μέσω του ονόματος του νέου κράτους. Ο Ελληνισμός ορθώς αντέδρασε και συνεχίζει να αντιδρά. Ήδη σήμερα το ψευδομακεδονικό ιδεολόγημα παρουσιάζει ρωγμές. Ο πρώην Πρωθυπουργός των Σκοπίων Λιούπτσο Γκεοργκίεφσκι έχει δηλώσει ότι αισθάνεται Βούλγαρος. Δεκάδες χιλιάδες Σκοπιανών πολιτών έχουν αποκτήσει βουλγαρική υπηκοότητα. Αν γίνει αντικειμενική απογραφή υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή της Ευρ. Ενώσεως θα ανακαλύψουμε και αρκετούς Έλληνες (κυρίως βλαχόφωνους), οι οποίοι ζουν ακόμη καταπιεσμένοι και φοβούνται να εκδηλωθούν. Ο πρώην Πρόεδρος των Σκοπίων Κίρο Γκλιγκόροφ το 1993 έκανε λόγο για 100.000 Έλληνες στο κράτος του επί συνολικού πληθυσμού 2.200.000. Και ας μην λησμονούμε ότι το 25% - 30% του πληθυσμού είναι Αλβανοί, οι οποίοι διεκδικούν καθεστώς ισότιμης και συγκυβερνώσης εθνότητας. Στο πίσω μέρος του μυαλού τους ίσως έχουν την ιδέα της απόσχισης ή της μετατροπής του κράτους σε Ομοσπονδιακό με καντόνια.

Δεν πρέπει σήμερα, όταν έχουν πλέον καταρρεύσει τα κομμουνιστικά καθεστώτα, να νομιμοποιήσουμε με την υπογραφή μας το τεχνητό «μακεδονικό» έθνος που κατασκεύασε ο Τίτο. Γι’ αυτό θα πρέπει με κάθε τρόπο να αποφύγουμε την παραχώρηση του όρου Μακεδονία στην ονομασία του γειτονικού μας κράτους.

Τώρα, πως γίνεται, πίσω από κάθε καταστροφική συμφωνία ή πράξη κατά της Ελλάδας να εμπλέκονται πάντα οι κομουνιστές, είναι άξιο απορίας!
Τα συμπεράσματα δικά σας.

Άνω Σούρμενα (Άνω Γκιρμπάς)-Ano Sourmena (Uper Girbas)

Άνω Σούρμενα (Άνω Γκιρμπάς)-Ano Sourmena (Uper Girbas)

Φωτογραφίες και κείμενο

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

ΑΝΩ ΣΟΥΡΜΕΝΑ-ΑΝΩ ΓΚΙΡΜΠΑΣ

Καταγραφή από το βιβλίο του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη

Με τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878 οι Σουρμενίτες έφυγαν από τα Σούρμενα του Πόντου στον Καύκασο της Ρωσίας και από το Βατούμι το 1923 και εγκαταστάθηκαν στα Ανω Σούρμενα, στις πλαγιές του Μπέλλες. Ετσι οι κάτοικοι των Ανω Σουρμένων κατάγονταν έμεσα από τον Πόντο.

Η ποντιακή διάλεκτος που μιλάνε έχει μια ιδιορρυθμία που δεν την έχουν οι άλλοι Πόντιοι. Συχνά-πυκνά, κυρίως μετά το ρήμα, βάζουν ένα παράξενο “μι” στο λόγο τους-ίσως είναι το αρχαιοελληνικό “μοι”, η δοτική της προσωπικής αντωνυμίας “εγώ”. Παραδείγματα ομιλίας: “Θα πας μι”, “θα έρχεσαι μι”, “θα πάω στο χωράφ’ μι να φέρω τα τσουπάδε (το καλαμπόκι)”, “ναι μι, να έρχεσαι”.

Τα ποταμίσια ψάρια τα έλεγαν “γοβίδε” και “σαζάνε”. Και ένα σουρμενίτικο δίστιχο λέει:

“Σουρμενίτικον πατσίν,

άμον καρυδί καντσίν”

(“Πατσίν” είναι το κορίτσι και “καντσίν” η ψύχα του καρυδιού).

Από τα πρώτα χρόνια, πρόεδρος του χωριού των Ανω Σουρμένων ήταν ο Γεώργιος Μουμουλίδης. Το χωριό βρισκόταν στους πρόποδες του Μπέλλες. Αλλά γύρω στα 1930 στο χωριό, λόγω των πολλών βροχών, έγιναν κατολισθήσεις και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν σε νέο οικισμό, κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Μουριών.

Οι πρώτες οικογένειες των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στα Ανω Σούρμενα ήσαν:

Γεώργιος Μουμουλίδης και Ξανθίππη
Λεωνίδας Μουμουλίδης και Ελισάβετ
Γεώργιος Μουμουλίδης και Αφρω
Παναγιώτης Μουμουλίδης και Λίζα
Δημήτριος Μουμουλίδης (γεωπόνος κρατικού φυτωρίου)
Ιωάννης Κούσης και Βασιλική
Πέτρος Κούσης και Φεβρωνία
Μιχαήλ Κούσης και Λιθοδώρα
Γεώργιος Κούσης και Πηνελόπη
Τιμολέων Κούσης και Δόξη
Αχιλλεύς Κούσης και Ειρήνη
Ιωάννης Κούσης και Ελπίδα
Ηλίας Κούσης και Ζωή
Ηλίας Κούσης και Αλεξάνδρα
Ιωάννης Πελίδης και Δέσποινα
Παντελής Τελίδης και Στυλιανή
Τελίδης Σταύρος και Ευτέρπη
Πολυχρόνης Τελίδης και Αριάδνη
Θεμιστοκλής Γρηγοριάδης και Χαρίκλεια
Πέτρος Γρηγοριάδης και Ξένια
Χρίστος Γρηγοριάδης και Σοφία
Ανέστης Γρηγοριάδης και Ξανθίππη
Ιωάννης Γρηγοριάδης και Αλεξάνδρα
Πέτρος Γρηγοριάδης και Ολγα
Φίλιππος Γρηγοριάδης και Κρυστάλλω
Βασίλειος Γρηγοριάδης και Ελένη
Νικόλαος Γρηγοριάδης και Αθηνά
Ευθύμιος Γρηγοριάδης και Αθηνά
Παναγιώτης Παντελίδης και Σοφία
Μωυσής Παντελίδης και Ολγα
Πέτρος Παντελίδης και Μαρία
Αντώνιος Παντελίδης και Ερμιόνη
Χρίστος Παντελίδης και Σοφία
Ισαάκ Παντελίδης και Ελισάβετ
Ιωάννης Παντελίδης και Αφροδίτη
Παναγιώτης Παντελίδης και Μητροδώρα
Αριστομένης Παντελίδης και Αντιγόνη
Πέτρος Παπαδόπουλος (ιερεύς) και παπαδιά Αραβέλα
Απόστολος Καζαντζίδης και Ελένη
Μιλτιάδης Σωτηριάδης και Αναστασία
Αχιλλεύς Παραϊχτάρης και Θεοδώρα
Αντώνιος Τοκατλίδης και Μαργαρίτα
Φώτης Φωκάς και Ελένη
Απόστολος Φωκάς και Ωραιοζήλη
Σταύρος Φραγκουλίδης και Μάρθα
Σοφοκλής Φραγκουλίδης και Πολυξένη
Γεώργιος Αλεξανδρίδης και Ξανθίππη
Ματθαίος Μαβίδης (ιερεύς) και παπαδιά Ξανθίππη.
Δάσκαλος του χωριού ήταν ο Αντώνιος Αυγερινός.

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΟΥ

Προσφυγικοί συνοικισμοί και χωριά του Πόντου και της Μικράς Ασίας στο λεκανοπέδιο των Μουριών από το 1922

Άνω Σούρμενα (Άνω Γκιρμπάς)-Ano Sourmena (Uper Girbas)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 83 οικογένειες προσφύγων (296 άτομα)

Κάτω Σούρμενα (Κάτω Γκιρμπάς)-Kato Sourmena (Lower Girbas)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 86 οικογένειες προσφύγων (285 άτομα)

Ρεματιά (Γκεφσεκλή)-Rematia (Gefsekli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 16 οικογένειες προσφύγων (63 άτομα)
07/04/1951 Ο οικισμός καταργείται.

Λιθωτό (Κιουλεμενλή)-Lithoto (Kulemenli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 25 οικογένειες προσφύγων (86 άτομα)
(Το χωριό τώρα βρίσκεται στίς Μουριές)
7/04/1951 Ο οικισμός καταργείται.

Νίγδη (Δουργουτλή)-Nigdi (Dourgoutli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 3 οικογένειες προσφύγων (7 άτομα)
16/10/1940 Οοικισμός καταργείται.

Σύνορο (Δουρμπαλή)-Sinoro (Dourbali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 10 οικογένειες προσφύγων (39 άτομα).
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται

Αγορά (Καρά Παζαρλή)-
Agora (Karapazarli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 19 οικογένειες προσφύγων (77 άτομα)
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται

Προμαχώνας (Δερβισλή)-Promahonas (Dervisli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 3 οικογένειες προσφύγων (12 άτομα)
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται.

Καβαλλάρης (Αατλή)-Kavalaris (Aatli)
Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 70 οικογένειες προσφύγων (204 άτομα)

Πλατανιές (Σαβδζαλή)-Platanies (Savthazali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 17 οικογένειες προσφύγων (56 άτομα)

Ψυχρόβρυση (Χατζή Ογλαρή ή Χαδζόγλου)-
Psihovrisi (Hatzioglari or Hathzoglu)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 12 οικογένειες προσφύγων (55 άτομα)

Μουριές (Ακίνδζαλή)-Mouries (Akidzali)
Μικτό χωριό (πρόσφυγες & ντόπιοι)
Μετονομασία 1926
Εγκαταστάθηκαν 60 οικογένειες προσφύγων (257 άτομα)
Πριν την απελευθέρωση στα χωριά του Ακίντζαλι κατοικούσαν οθωμανοί, έλληνες και βούλγαροι. Μετά την απελευθέρωση και την αποχώρηση των οθωμανών και βουλγάρων, εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την π. Δοιράνη, τη Γευγελή, τη Στρώμνιτσα (1913), τον Καύκασο (1920), το Σαράϊ, την Τυρολόη, τις Μέτρες, κ.ά. της ανατολικής Θράκης (1923), τον Πόντο (1924), τα Άδανα κ.ά. της Μικράς Ασίας (1924), τη Νίγδη της Καππαδοκίας (1924), κ.ά. Όλοι αυτοί οι πρόσφυγες μαζί με τους γηγενείς έλληνες και τους σαρακατσάνους που προϋπήρχαν στο λεκανοπέδιο αλλά αναγκάστηκαν μετά το 1923 να εγκαταλείψουν τη νομαδική ζωή και να εγκατασταθούν μόνιμα, ήταν οι νέοι κάτοικοι στους οικισμούς των Μουριών. Τα παλιά οθωμανικά ονόματα χρησιμοποιήθηκαν επίσημα από το ελληνικό κράτος τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης.
Η μετονομασία των οικισμών έγινε με αναγκαστικά διατάγματα μεταξύ 1926 και 1928

Συκαμινιά (Καραλή)-Sikaminia (Karali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 37 οικογένειες προσφύγων (171 άτομα)

Ακακίες (Μπουλαμασλή)-Akakies (Boulalasli)
Μετονομασία 1926-Μικτό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 25 οικογένειες προσφύγων (93 άτομα)

Αλεξάνδρα (Ερτσελή)- Alexadra (Ertseli)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 17 οικογένειες προσφύγων (68 άτομα)

Αγία Παρασκευή.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, το χωριό Αγία Παρασκευή ήταν βουλγαροχώρι με το όνομα Σφέτκα Πέτκα (που θα πει “Αγία Παρασκευή).
Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 106 οικογένειες προσφύγων (411 άτομα)

Παλαιά ανήκε στόν νομό Σερρών στήν επαρχία Σιντικής.

Κρητικά (Καρλόβασι)-Kritika (Karlobasi)
Μετονομασία 1928-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 29 οικογένειες προσφύγων (127 άτομα)
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Αλεξάνδρα της κοινότητας Σιδηροδρομικού Σταθμού Μουριών

Ροδώνας (Ρόμποβο)-Rodonas (Robovo)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 60 οικογένειες προσφύγων (261 άτομα)

Καλλιρρόη (Καρατσαλή)-Kaliroi (Karacali)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 18 οικογένειες προσφύγων (69 άτομα)

Μυριόφυτο (Πόποβο)-Miriofito (Popovo)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 91 οικογένειες προσφύγων (429 άτομα)

Ακρολίμνιο (Μπρές)-Akrolimnio (Bres)
Μετονομασία 1927-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 19 οικογένειες προσφύγων (81 άτομα).
16/10/1940 Ο οικισμός καταργείται.

Κρούσια ή Καράνταγ ή Μαυροβούνι

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Γνωρίζετε πως λέγεται το βουνό αντίκρυ από το Μπέλλες; Εκεί όπου βρίσκονται τα χωριά Ροδώνας, Καλιρρόη και Μυριόφυτο;
Γνωρίζετε επίσης από που πήρε το όνομά του το "Μπέλλες";

Από την ιστορία μαθαίνομε ότι ο τελευταίος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας Δαυΐδ ο Μεγαλο-Κομνηνός, μετά την συμβιβαστική παράδοση της Τραπεζούντας στον Μωάμεθ Β΄ τον πορθητή το 1461, (15ος αιώνας), εξορίσθηκε για ένα διάστημα, πριν τον αποκεφαλισμό του, στο Μέλαν όρος (άλλα ονόματα Δύσωρον, Καράνταγ, Μαυροβούνι, Κρούσια) από την πλευρά των Σερρών, όπου του παραχωρήθηκαν εκτάσεις της κοιλάδας του Στρυμόνα. Το Μέλαν όρος είναι το αρχαίο Δύσωρο όρος, λέξη που σημαίνει μέλαν (σκοτεινό) κάστρο, γιατί από την πλευρά των Σερρών φαίνεται σκοτεινό, μαύρο βουνό, σε αντίθεση με το βουνό Κερκίνη, που όλη την ημέρα είναι φωτεινό (λευκό, μπέλλο, εξ ου και Μπέλλες). Το αναφερόμενο Μέλαν όρος, που φιλοξένησε τον δυστυχή Αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, δεν είναι άλλο από τα ‘’τραγουδισμένα’’ μετά από τετρακόσια χρόνια Κρούσια των Ποντοκαυκασίων, το Καράνταγ των Τούρκων και το Μαυροβούνι των ελληνικών στρατιωτικών χαρτών.

Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΤΟΥ ΜΠΕΛΛΕΣ

Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΤΟΥ ΜΠΕΛΛΕΣ

Κείμενο 

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος 

Ο εντυπωσιακός καταρράκτης του Μπέλλες, ύψους 18 μέτρων, που με την αχαλίνωτη ορμή του σαγηνεύει τους τυχερούς επισκέπτες.

Μετά από μια 20λεπτη απολαυστική πεζοπορία ανάμεσα στα αιωνόβια πλατάνια, δρύες, σφενδάμους, φράξους και οξυές, συντροφιά με το βουητό των ορμητικών νερών που κατηφορίζουν προς τον κάμπο του Σ.Σ. Μουριών, καταλήγουμε στη βάση του καταρράκτη σε υψόμετρο 740 μέτρων.
Επισκεφθείτε τον

Η Αγία Παρασκευή

Κείμενο

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος 

Το χωριό Αγία Παρασκευή

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, το χωριό Αγία Παρασκευή ήταν βουλγαροχώρι με το όνομα Σφέτκα Πέτκα (που θα πει Αγία Παρασκευή).

Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας στο 1913, το κατοίκησαν Ελληνες πρόσφυγες φερμένοι από αρκετά μέρη της προσφυγιάς.

Γηγενείς κάτοικοι του χωριού είναι οι Σαρακατσάνοι, μάλλον φερμένοι από αλλού, που καταγίνονταν παλιά μόνο με την κτηνοτροφία, σήμερα όμως ασχολούνται κυρίως με την γεωργία· η κτηνοτροφία πήρε να λιγοστεύει.

Οι πρώτες οικογένειες των Σαρακατσάνων όταν ήρθαν οι πρόσφυγες στο χωριό, ήσαν:

Γεώργιος Γεωργαντάς και Κωνσταντίνα
Κωνσταντίνος Ψάρρας και Αικατερίνη
Αθανάσιος Σκρέτας και Ελένη
Γεώργιος Μπαμπαλιάρης και Αγγέλα
Βασίλειος Πολίτης και Μαρία
Ιωάννης Τζακνής και Στυλιανή.
Οι πρώτοι πρόσφυγες στο χωριό ήρθαν από το Κολέσινο της Στρώμνιτσας τον Αύγουστο του 1913, όταν οι μεγάλες Δυνάμεις της εποχής επιδίκασαν τη Στρώμνιτσα και την περιοχή της στη Βουλγαρία. Οι περισσότεροι ήσαν Μακεδονομάχοι. Καταγράφω τις έξι στρωμνιτσιώτικες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στο χωριό:

Σωτήριος Κοζάρης και Δήμητρα
Αριστείδης Κοζάρης και Ευφροσύνη
Αντώνιος Μαρκοζάνης και Βικτωρία
Χαράλαμπος Μπουφίδης (ήταν ο κατετάν Φουρτούνας στον Μακεδονικό Αγώνα, μετά το θάνατο του καπετάν Νικοτσάρα)
Παντελής Παπαϊωάννου και Στεργιαννή
Οπως με πληροφόρησαν συγγενείς (του καπετάν Νικοτσάρα και του Παντελή Παπαϊωάννου από το Κολέσινο), ο παππούς του ήταν από το σόι των Κοζαραίων, της οικογένειας Κοζάρη.

Ωστόσο υπήραχαν και άλλες τρεις γηγενείς οικογένειες στο χωριό, που τις καταγράφω:

Σταμάτης Κανταρτζής και Φανή
Δημήτριος Μπαλτσίδης και Μάρθα
Ιωάννης Ιντος και Σαββατούλα

Πολλοί πρόσφυγες στην Αγία Παρασκευή είναι Κονιαλήδες. Ηρθαν από την περιοχή του Ικονίου της Τουρκίας στα 1924 από το χωριό Μίστι και μιλάνε μια ιδιότυπη ελληνική διάλεκτο. Καταγράφω τις οικογένειες που ήρθαν:

Ηλίας Αγγελίδης και Αιτερίνη
Γεώργιος Πεχλίδης και Σοφία
Δημήτριος Ελεκίδης και Ελένη
Χρυσόστομος Κοφσιανίδης και Ελένη
Φίλιππος Μετεντζίδης και Σοφία
Κλήμης Σαμαντζίδης
Ιορδάνης Χαρδαλίδης και Θοδώρα
Γεώργιος Τσογκαρλίδης και Θεοδώρα
Αβραάμ Κουλικίδης και Δέσποινα
Ιωάννης Χουρτσίδης και Παρασκευή
Οι περισσότερες προσφυγικές οικογένειες στο χωριό είναι Ποντιακές. Ηρθαν από την περιοχή της Τραπεζούντας και της Κελώσας. Είναι δεκατέσσερες οικογένειες:

Νικόλαος Καλοντίδης και Σοφία
Ιωάννης Χαριτίδης και Σοφία
Δημοσθένης Παπαδόπουλος και Χρυσάνα
Παναγιώτης Φωκάς και Αθηνά
Ηλίας Τασουλίδης (πρόεδρος του χωριού) και Ωραιοζήλη
Παναγιώτης Σαββίδης και Παναγιώτα
Ιωάννης Παντελίδης και Αγάπη
Ιωάννης Σαββουλίδης
Μιχαήλ Κούσης και Θεοδώρα
Δημήτριος Αλχατζίδης και Ευθυμία
Παναγιώτης Μαυρόπουλος και Ελένη
Σωτήρης Αμμπατζίδης και Ραχήλ
Αγγελος Βασιλειάδης και Ραχηλ
Ανέστης Γρηγοριάδης και Γλυκερία
Τέλος, υπάρχουν και δύο οικογένειες από την Μικρά Ασία, αλλά δεν ξέρω από ποιό ακριβώς μέρος ήρθαν πρόσφυγες στο χωριό.

Βασίλης Αλεξανδρίδης και Σοφία
Βασίλης Παρτσόγλου και Ευτυχία
Τα χρόνια από τον ξεριζωμό πέρασαν κι οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής πορεύονταν στη ζωή με όλες τις δυσκολίες της προσφυγιά, ώσπου ήρθε η δεκαετία του 1940 με τον πόλεμο και την κατοχή και το αντάρτικο και τον τρομερό εμφύλιο. Κι έγιναν οι Ελληνες πρόσφυγες μες στην Ελλάδα. Σκόρπισαν οι κάτοικοι του χωριού εδώ κι εκεί, ερήμωσε ο τόπος.

Μετά τον επαναπατρισμό του 1950, τον Μάιο μήνα, εγκαταστάθηκαν σε νέο οικισμό. Γύρω στις είκοσι οικογένειες πήγαν στον παλιό οικισμό Αγία Παρασκευή· τα σπίτια τα ανακαίνισαν, είδαν όμως ότι δεν μπορούσαν με τα μέσα που διέθεταν να μεταφέρουν την παραγωγή κι αποφάσισαν να κατέβουν, να συμπτυχθούν με τους υπόλοιπους στο νέο συνοικισμό που χτίστηκε, η νέα Αγία Παρασκευή.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Παύλου-Σωκράτη Παυλίδη "Το λεκανοπέδιο των Μουριών"

Κάτω Σούρμενα - Παλαιοχώρι.

  

  

  

Φωτογραφίες και κείμενο

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος

Κάτω Σούρμενα - Παλαιοχώρι.

Το παλιό χωριό ήταν χτισμένο κάτω από τις υπώρειες του Μπέλλες, με την παλιά Τουρκική ονομασία Κουρπάτ’ς ή Γκιρμπάς (μανιτάρι στα Σλάβικα κατά τον Μουμουλίδη Γιώργο). Το μετονόμασαν οι πρόσφυγες “Κάτω Σούρμενα” το 1926 για να διακρίνεται από το χωριό “Ανω Σούρμενα”, λίγα μόλις χιλιόμετρα προς τα πρανή του Μπέλλες.
Τα Σούρμενα ήταν περιοχή του Πόντου απ’ όπου και κατάγονταν οι πρόσφυγες, όχι όλοι, γιατί υπάρχουν και από την Ορντού, το Μελέτι, την Κερασούντα, την Πάφρα.

Στην Ελλάδα ήρθαν στα 1923 ως πρόσφυγες.

Τους έφεραν στο παλιό χωριό, κατοίκησαν στα πετρόχτιστα κτίσματα που έμεναν άλλοτε Τούρκοι και Βούλγαροι και γρήγορα διαπίστωσαν ότι το μέρος ήταν πολύ υγιεινό με τα δέ­ντρα, το άφθονο νερό, που κρύο έτρεχε στα ρυάκια του χωριού, βγαλμένο μέσα από τα σπλάχνα του Μπέλλες. Κατοίκησαν λοιπόν στο χωριό-χτίζοντας σπίτια, εκκλησία και σχολείο- οι Πόντιοι πρόσφυγες κι έγιναν σε λίγο πολυάνθρωποι μέσα σ’ αυτό το υγιεινό περιβάλλον με τον καθαρό αέρα και το εξαίσιο κλίμα.

Το κλίμα το εκτίμησαν και άλλοι, κι έγιναν οι πλαγιές του Μπέλλες θέρετρα για πολλούς και ειδικότερα στα 1937 για τα παιδιά της ΕΟΝ (Εθνική Οργάνωση Νεολαίας), που σκαπανείες και φαλαγγίτες έστησαν καλύβες από σικαλοκαλαμιές και φτέρες, με αρχηγό το συντοπίτη του Σιδηροδρομικού Σταθμού των Μουριών Ιωάννη Γωνιάδη, δικηγόρο μετέπειτα του Κιλκίς και βουλευτή. Στα 1946 ο ιεροκήρυκας της Μητρόπολης Κιλκίς Χαρίτων Συμεωνίδης, αργότερα Μητροπολίτης, εγκατέστησε πάνω από το χωριό κατασκήνωση, στην αρχή με αντίσκηνα και καλύβες αχυρένιες και έπειτα με κτιριακές εγκαταστάσεις-δίπλα της έτρεχαν πλούσια τα νερά του Μπέλλες.

Η εκκλησία του χωριού ήταν στο όνομα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, με ιερέα τον παπα-Χαράλαμπο Παπαδόπουλο.

Στα 1935 οι δάσκαλοι που δίδαξαν στα παιδιά του δημοτικού σχολείου ήσαν ο Δημήτριος Μπουφίδης και ο Κωνσταντινίδης από το Κιλκίς.

Μετά την κατασκευή του σιδηροδρομικού σταθμού-στο σημερινό γνωστό σημείο-και μετά την αποξήρανση της γύρω περιοχής (τότε ήταν ένα απέραντο έλος) οι κάτοικοι του παλιού χωριού μετεγκαταστάθηκαν πλέον μόνιμα στην σημερινή περιοχή του Σ.Σ. Μουριών.

Θα πρέπει να γνωρίζετε, κατά τα αρχαία χρόνια οι λίμνες Δοϊράνη και Κερκίνη ήταν μία τεράστια ενιαία λίμνη. Η γύρω περιοχή ήταν ακατοίκητη λόγω των ελών. Οι ελάχιστοι κάτοικοι τότε ζούσαν στις παρυφές του Μπέλες και του Μαυροβουνίου και η κύρια ασχολία τους ήταν το ψάρεμα. Με την πάροδο των χρόνων και με την επίδραση κυρίως καταστροφικών σεισμών, τα νερά υποχώρησαν και έτσι δημιουργήθηκε η σημερινή γόνιμη ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου Μουριών.

Οι πρώτοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στα 1924 στα Κάτω Σούρμεα, πρόσφυγες από τον Πόντο, ήσαν:

Γεώργιος Καπνόπουλος και Αναστασία
Χαράλαμπος Κοτακίδης και Μαρία
Στέφανος Παναγιωτίδης και Ευρώπη
Ανδρέας Παναγιωτίδης και Αννα
Χαράλαμπος Παναγιωτίδης και Αναστασία
Χαράλαμπος Παπαδόπουλος και Παρθένα
Στέφανος Γιματζίδης, ιερέας και η παπαδιά
Σταύρος Γιματζίδης και Ρουδάμα
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και Δέσποινα
Θεοχάρης Παπαδόπουλος και Μαρούλα
Κωνσταντίνος Μαυροκεφαλίδης και Σοφία
Αναστάσιος Παπαδόπουλος και Μαρούλα
Λάζαρος Γεωργιάδης και Γεσθημανή
Κωνσταντίνος Μακρίδης και Ζωή
Σάββας Μακρίδης και Δέσποινα
Χρήστος Μακρίδης και Ευρώπη
Σπύρος Ορφανίδης και Ολγα
Παναγιώτης Μανουσαρίδης και Αγάπη
Κωνσταντίνος Καπαλίδης και Ευτέρπη
Κωνσταντίνος Ακριτίδης και Ειρήνη
Θεοχάρης Ακριτίδης και Αρχοντούλα
Ελευθέριος Ηλιάδης και Σημέλα
Γεώργιος Ηλιάδης και Σοφία
Αχιλλέας Τσαναχτσίδης και Δέσποινα
Ιωάννης Σαββίδης και Σταυρούλα
Θεόδωρος Θεοδωρίδης και Βασιλική
Χρήστος Λευκίδης και Μαρία
Σάββας Ακριτίδης και Μάρθα
Δημήτριος Μάλγαρης και Φανή
Αχιλλέας Τατσίδης και Παρθένα
Θεόφιλος Ζερζελίδης και Μαρία
Θωμάς Ζερζελίδης και Ευρώπη
Χαράλαμπος Κουσαγιαννίδης και Σημέλα
Λάζαρος Σπυριδόπουλος και Δέσποινα
Γεώργιος Σιδηρόπουλος και Μαρία
Σάββας Χιονίδης και Δέσποινα
Λάζαρος Λαζαρίδης ή Μωυσίδης και Μελπομένη
Σταύρος Πουρσανίδης και Ειρήνη
Αριστείδης Ζουγκουρίδης και Ελπίδα
Χαράλαμπος Ζερζελίδης και Ρεβέκα
Πέτρος Σαραντίδης και Σημέλα
Αριστείδης Τσεσμετζίδης και Παναγιώτα
Σάββας Ευθυμιάδης και Ειρήνη
Τριαντάφυλλος Κουσαγιαννίδης και Παρθένα
Σάββας Στεφανίδης και Κλεώνα
Θεοχάρης Στεφανίδης και Αναστασία
Πολύκαρπος Ξανθόπουλος και Σημέλα
Κωνσταντίνος Αναστασιάδης
Γεώργιος Αναστασιάδης
Χαράλαμπος Γεωργιάδης και Ευρώπη-Αντωνία
Παναγιώτης Μανουσαρίδης και Όλγα

Τα Κρητικά

Φωτογραφίες και κείμενο
Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Τα Κρητικά

Ο Ναός στα Κρητικά εορτάζει την ημέρα της μνήμης του Αγίου Δημητρίου, 26 Οκτωβρίου.

Ενα χωριό με πολλά ονόματα. Κάρλοβο, Ερτσελή, Αλεξάνδρα, Κρητικά. Ένας δρόμος χώριζε στα δύο το χωριό. Η μία πλευρά ονομαζόταν Κάρλοβο (κατοικούσαν Βούλγαροι) και η άλλη Ερτσελή (κατοικούσαν Τούρκοι).

Το όνομα Κρητικά, το πήρε όταν οι Κρήτες πολέμησαν στο λεκανοπέδιο Μουριών τους Βούλγαρους για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου 1917-1918. Υπάρχει μνημείο Κρητών στον Σ.Σ. Μουριών.

Έρχονται Κρήτες κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου και καταθέτουν στεφάνι εις μνήμην των πεσόντων.
Κάποια χρόνια,
ήθελαν να αλλάξουν το όνομα του χωριού. Ήρθε μια επιτροπή στο χωριό. Από την αρχή που μπήκαν οι επίτροποι, είδαν πρώτη μια γυναίκα και την ρώτησαν “γιαγιά πώς λέγεσαι” και εκείνη απάντησε “Αλεξάνδρα”. Έτσι ήταν η συμφωνία της επιτροπής, το πρώτο όνομα που θα ακούσουν, θα ήταν και το όνομα του χωριού: Αλεξάνδρα. Αλλά τελικά έμεινε η ονομασία “Κρητικά” με το ιστορικό, που σκοτώθηκαν πολλοί Κρήτες στο λεκανοπέδιο των Μουριών”.

Το χωριό Κρητικά είναι τόπος γόνιμος, παράγει κυρίως σιτάρι, καλαμπόκι, καπνό, κτηνοτροφία (βοοειδή, πρόβατα), με πολλά λιβάδια βοσκής.

Οταν το 1930 έγινε διανομή κλήρου στους πρόσφυγες, το χωριό Κρητικά είχε νεροβούβαλους, μεγάλο κοπάδι και φημίζονταν για το ωραίο γιαούρτι. Οι νεροβούβαλοι δροσίζο­νταν στα νερά μιας γκιόλας, κοντά στα πλάγια του βουνού Καρακατσάνος. Η γκιόλα δεν υπάρχει πια.

Γύρω από τους υγρότοπους τα εδάφη προσφέρονται για ελεύθερη βοσκή. Οι υγρότοποι, τα βαλτώδη εδάφη, ελαττώθηκαν απ’ την καταπολέμηση της ελονοσίας.

Από την αρχή της άνοιξης χιλιάδες βατράχια, που λέγονται γαργαλώνια, στην γκιόλα με το βρε-κε-κεξ, ακουγόταν σε όλο το λεκανοπέδιο των Μουριών· άρχιζαν από τα βαθιά χαράματα, αλλά όταν έφθαναν οι νεροβούβαλοι, σταματούσαν.

Οι πελαργοί με τις φωλιές στα ψηλά της φτελιάς ομόρφαιναν, ζωντάνευαν την φύση. Ερχονταν το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου, πετούσαν, κροτάλιζαν τα ράμφη τους.

Νυχτερίδες και κολοφωτιές μαζί πετούσαν κι αυτές, αλλά τα βράδυα.

Στο λεκανοπέδιο Μουριών με τον γόνιμο κάμπο, εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, από τη Μικρασία, από τον Καύκασο και τον Πόντο.

Το χωριό Κρητικά κατοικείται από το 1923 από Θράκες, οι οποίοι ήρθαν από το Τσιγγενέ-Σαράι, την Τσόρλου, διωγμένοι από τους Τούρκους το 1922.

Οι Πόντιοι ήρθαν το 1924 στο χωριό Κρητικά, αδελφώθηκαν με αγάπη με τους Θράκες. Δούλεψαν μαζί, με τα πρωτόγονα μέσα, το χώμα της Μακεδονίας, πρόκοψαν, δεν άπλωσαν χέρι να ζητιανέψουν.

Τον καιρό εκείνο, πριν έλθει το 1940, το λεκανοπέδιο έσφυζε από νέους, νέες και παιδιά. Τώρα, όπως όλα σχεδόν τα χωριά, “χαίρεται” την ερημιά.


Οι πρώτοι πρόσφυγες, πατέρες και μάνες, που σταμάτησαν στο χωριό Κρητικά και πέρασαν την υπόλοιπη ζωή τους σ’ αυτό, ήσαν:

Παναγιώτης Σαπίδης και Σοφία
Ιωάννης Σεμερτζόγλου και Αθηνά (Χατζάβα)
Ευστάθιος Κύκηρας και Κυριακή
Γεώργιος Δελημιχάλης και Ασημένια-Αλεξάνδρα
Δημήτριος Ζωήδης και Ψηφία (Μυλωνάς)
Χαράλαμπος Δελημιχάλης και Κωνσταντίνα
Γεώργιος Κεσεσιάν και Εσθήρ
Κυριάκος Ζωήδης και Ειρήνη
Απόστολος Μπούρτσης και Κεράνη
Ευροσύνη Κεράνη
Γεώργιος Θεοδωρίδης και Αργυρώ
Ιωάννης Βαταμίδης και Καλλιόπη
Δημήτριος Δημητρίου και Καλλιόπη
Ιωάννης Αργυρόπουλος και Ευνίκη
Ιωάννης Αργυρόπουλος και Βερζενή
Μιχαήλ Μοσχοτέλης και Πηγη
Νικόλαος Σαπίδης και Ελπίδα
Στέργιος Αηδόνης και Φαρφυρό
Κωνσταντίνος Μαργαρίτογλου και Σουλτάνα
Θεόδωρος Ζαζόπουλος και Λαμπρινή
Παναγιώτης Ναβροζίδης και Παναγιώτα
Μαρία Ναβροζίδου
Ηρακλής Χατζηαδαμίδης και Ανατολή
Νικόλαος Χαλβατζής και Ευρώπη
Ιωάννης Χαλβατζής και Κατίνα
Θεόδωρος Χατζηαδαμίδης και Σοφία
Κωνσταντίνος Καλογερίδης και Πανωραία
Ιωάννης Τόπογλου και Ελένη
Νικόλαος Τόπογλου και Κλεώνα
Σωτήρης Νκολαΐδης και Σουλτάνα
Χαρίλαος Νικολαΐδης και Ιφιγένια
Θανάσης Νικολαΐδης και Μαρία
Αθανάσιος Νικολαΐδης και Ελευθερία
Ιωάννης Μωυσίδης και Παρθένα
Μαρία Μωυσίδου
Αχιλλέας Γιαγκοζίδης και Ροδή
Θεόφιλος Μακρίδης
Πολύκαρπος Μακρίδης και Σοφία
Θεόδωρος Κουρέας και Περιστέρα
Γρηγόριος Κουρέας και Γενοβέφα
Γεώργιος Κουρέας και Βάσω
Τριαντάφυλλος Μαργαρίτογλου και Ανθούλα
Ιωάννης Μαργαρίτογλου και Ασημένια (απεβίωσε 108 ετών)
Αθανάσιος Κιρζιότης και Γενοβέφα
Βασίλης Κάλημνος και Σημέλα
Ηρακλής Τουρουκλής και Αντιγόνη
Δημήτριος Τσίτογλου και Μαρία
Κωνσταντίνος Χατζηβασιλείου και Σοφία
Κωνσταντίνος Στεφανίδης και Αγάπη
Γεώργιος Μποδιτσόπουλος και Χρυσαφιώ (απεβίωσε 105 ετών)
Αγγελος Μποδιτσόπουλος και Μαλαματή
Κωνσταντίνος Τσεχελίδης και Ροδή
Ελευθέριος Γιαγκοζίδης και Ελπίδα
Γεώργιος Μανασής και Δόμνα
Αχιλλέας Γιαγκοζίδης και Ελένη
Ηρακλής Μανασής και Δοξυλιώ
Λάζαρος Λαζόπουλος και Πηνελόπη
Χρίστος Λαζόπουλος και Σημέρα
Παναγιώτης Λαζόπουλος και Αθηνά
Απόστολος Ζαζόπουλος και Περιστέρα
Θανάσης Χαΐνογλου και Βιργινία
Γεώργιος Καραγιαννίδης και Δόμ΄να
Πέτρος Δανίδης και Μαρία
Μόρφης Μπουρτζής και Πηνελόπη
Αλέξανδρος Ζωήδης και Θεοδώρα
Θεόφιλος Ανδρεόπουλος και Βαλσάμω
Γεώργιος Μοσχοτέλης και Τασιώ
Δημήτριος Μοσχοτέλης και Δέσποινα
Ιωάννης Χατζηβασιλείου και Δέσποινα

Μυριόφυτο

Κείμενο 

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος 

Μυριόφυτο

Το Μυριόφυτο είναι χωριό της πεδιάδας των Μουριών. Στη σλαβόφωνη διάλεκτο λέγεται Πόποβο. Μύρια φυτά σημαίνει το Μυριόφυτο. Τόπος των λουλουδιών στη διάλεκτο της Κίτκα. Οι κάτοικοί του είναι πρόσφυγες από το Σέσοβο της Σερβίας, στο έρημο από τους σλαβόφνους Πόποβο. Ακούστε τι μας αφηγήθηκαν:

“Οι παππούδες μας, νέοι τότε, το 1913 που ξέσπασε ο πόλεμος στην περιοχή μας, στο Σέσοβο και κινδύνευε η ζωή τους, πήραν απόφαση, φόρτωσαν στα γαϊδούρια ό,τι μπόρεσαν και έφθασαν στο Νίκολιτς, που συνορεύει με την Ελλάδα.

Πέρασαν το ελληνικά σύνορα χωρίς κανείς να τους εμποδίσει. Πήγανε στο Αραπλί (Διαβατά) Θεσσαλονίκης. Εκεί μείνανε τρεις μήνες, δεν γινόταν ζωή και φύγανε για το Κιλκίς.

Στο Κιλκίς δεν κάθισαν, πήγαν στο Σούρλοβο (Χέρσο), όπου παραμείναμε δύο μήνες. Όλο γύριζαν κοντά στα σύνορά τους, από εκεί που ήρθαν στην Ελλάδα. Ολα τα χωριά που πηγαίνανε ήταν άδεια, δεν είχε ανθρώπους, μύριζε ο τόπος καπνίλα, ερημιά, αποκαΐδια, μόνο αυτοί φαίνονταν σε χωραφίσιες στράτες. Τα σπίτια ήταν καμένα και πεσμένα. Φύγανε κι από το Σούρλοβο (Χέρσο), έρχονται στο Ποτορόζ (Δροσάτο) και βλέπουν απέναντι τη Σερβία, κι επιθυμούσαν να γυρίσουν πίσω. Ο πόλεμος τελείωσε στην Σερβία.

Στο Σέσοβο άφησαν τους συγγενείς τους, τα σπίτια, τα χωράφια τους. Ο πόλεμος του ανάγκασε και ήρθαν στην Ελλάδα. Ήταν Τούρκοι στα μέρη τους που πολεμούσαν με τους Σέρβους. Πήραν λοιπόν την απόφαση να πάνε πίσω στο Σέσοβο. Έφυγαν και έφτασαν στην Δοϊράνη. Εκεί συνάντησαν ελληνικό στρατό και πάνω στα σύνορα ήταν οι Σέρβοι στρατιώτες.

Οι Σέρβοι αξιωματικοί δεν τους επέτρεψαν να μπούνε μέσα στο σερβικό έδαφος, τους είπαν πως έκλεισαν οριστικά τα σύνορα Ελλάδας και Σερβίας.

Έτσι γύρισαν στο Δροσάτο όπου ήρθαν όλοι, κάνανε συμβούλιο και πήραν την απόφαση να πάνε στο Πόποβο να εγκατασταθούν. Είχαν εξαντληθεί να περιφέρονται από τόπο σε τόπο, τους τσάκιζε η πείνα, η κούραση, η αγωνία, με γερόντους, με μικρά παιδιά. Αρρώσταιναν, πέθαιναν στους δρόμους της εξορίας.

Στο Μυριόφυτο οι παπούδες μας ήρθαν οριστικά το 1918.

Οι πρώτοι πρόσφυγες που ήρθαν από το Σέσοβο της Σερβίας το 1913 και εγκαταστάθηκαν οριστικά στα 1918 στο Μυριόφυτο νομού Κιλκίς, ήσαν οι εξής:

Ιωάννης Κυριάκου και Κωνσταντίνα. Ήταν ο πρώτος οπλαρχηγός των ανταρτικών ομάδων Ελλήνων κατά των Βουλγάρων.
Στάμπος Καλεντέρης και Πολυξένη
Γιουβάν Κυριάκου και Φίκια
Πέος Καλεντέρης και Λεμονιά
Κωνσταντίνος Κέρμος
Ιωάννης Κέρμος και Μπογιάννα
Ευάγγελος Δεμερτσής
Δημήτριος Σουλιώτης και Μπερπερίσα
Δημήτριος Πλάβος και Μαρία
Ηλίας Δεληβασίλης
Αθανάσιος Καρατσάς και Αναστασία
Κωνσταντίνος Βεντούρης και Βελίτσα
Ηλίας Ουζούνης
Σάλες Στοΐτσες
Αχιλλέας Φασουλάς
Γεώργιος Κοντσολόκης και Μήλκα
Χρίστος Λίμκος
Γκλαβούνης Στάμκος
Ιωάννης Κετσές
Νικόλαος Μπουλγουρτζής
Ηλίας Χορόζης
Ευάγγελος Γκόνες
Δημήτριος Γκόνες
Πέτρος Καλεντέρης και Σοφία
Σταύρος Κλαβούνης
Ιωάννης Ζάλες και Κατίνα
Ιωάννης Γιαννάκης και Σουλτάνα
Αντώνιος Γιαννάκης
Παντελής Γιαννάκης
Αθανάσιος Βεντούρης
Ζιγήρης Ντούγιος
Κοντά σ’ αυτούς εγκαταστάθηκαν και λίγοι Πόντιοι πρόσφυγες, οι παρακάτω:

Κωνσταντίνος Καραπαναγιωτίδης και Καλλιόπη
Χρίστος Καραπαναγιωτίδης και Αγάπη
Δέσποινα Καραπαναγιωτίδου, χήρα
Γεώργιος Καραπαναγιωτίδης και Μεταμόρφη
Νικόλαος Καραπαναγιωτίδης και Σωτηρία
Γεώργιος Τσομίδης και Μεταμόρφη
Σάββας Κοσμίδης και Σοφία
Φώτιος Υφαντίδης και Μάβη.

Συκιές-Νέο Μυριόφυτο

“Οι πρώτοι πρόσφυγες που ήρθαν από τον Καύκασο, χωριό Γιόλκετσμεζ, στα 1929, ήσαν οι εξής:

Αντώνιος Αντωνιάδης και Κυριακή
Χρίστος Αντωνιάδης και Ναταλία
Μιχάλης Αντωνιάδης και Βαρβάρα
Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης και Χαρίκλεια
Γρηγόρης Θεοδωρίδης και Αναστασία
Παναγιώτης Βασιλειάδης και Μαρία
Παναγιώτης Βασιλειάδης και Σημέλα
Ματθαίος Κυριακίδης και Χαρίκλεια
Ευθύμιος Κυριακίδης και Μαρία
Φίλιππος Ματσουκατίδης και Βέρα
Παναγιώτης Μεταλλίδης και Παρασκευούλα
Ελευθέριος Ελευθεριάδης και Μαρία
Σπύρος Λουκίδης και Σοφία
Ιωάννης Γρηγοριάδης και Φωτεινή
Κωνσταντίνος Φαχουρίδης και Ευθυμία
Δημήτριος Ζουκουρίδης και Βαρβάρα
Βασίλης Κοτσαλίδης και Ελισάβετ
Στυλιανός Αντωνιάδης και Μαρία
Κυριάκος Σπυριδωνίδης και Βαρβάρα

Είναι ένα όμορφο χωριουδάκι στο πράσινο, στις πλαγιές του Μαυροβουνίου, όπου το διατηρούν με τα ωραία και σύγχρονα σπίτια, στα σύνορα του π. δήμου των Μουριών”.

Αυτά τα αφηγήθηκε ο Αντώνης Αντωνιάδης.

Λιθωτό (Κιουλεμενλή)-Lithoto (Kulemenli)

Φωτογραφίες και κείμενο

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Λιθωτό (Κιουλεμενλή)-Lithoto (Kulemenli)

Μετονομασία 1926-Προσφυγικό χωριό
Εγκαταστάθηκαν 25 οικογένειες προσφύγων (86 άτομα)
(Το χωριό τώρα βρίσκεται στίς Μουριές)
Στις 7/04/1951 ο οικισμός καταργείται.

Το χωριό Λιθωτό είναι χτισμένο στις πλαγιές του Μπέλλες, στα ριζά του. Κατοικήθηκε από πρόσφυγες που ήρθαν από τη Συρία, από τις πόλεις Χαλέπι και Περότι-εκεί βρέθηκαν εκτοπισμένοι από τον Πόντο, από τα μέρη της Ορντού, της Γαράτας, του Χετάρ, του Πέαλαν με το ποτάμι Πόροφλου.

Ήρθαν πρόσφυγες στα 1924 και κατοίκησαν το χωριό μέχρι το 1946. Τότε έγιναν πρόσφυγες για δεύτερη φορά, επειδή δεν μπορούσαν να μείνουν στην παραμεθόρια γραμμή λόγω του εμφυλίου που είχε ξεσπάσει-πρόσφυγες μέσα στην Ελλάδα!

Το χωριό είχε παραγωγή καπνού, καλαμποκιού, σιταριού, σίκαλης.

Ετρεφαν πολλά ζώα, πρόβαρα, γίδια, αγελάδες και βουβάλια.

Ο πρώτος δάσκαλος στο χωριό ήταν ο Κωνσταντίνος Ιωσηφίδης από το Κιλκίς.

Στα 1930 με προσωπική εργασία οι κάτοικοι του Λιθωτού έκτισαν την εκκλησία στο όνομα του Προφήτη Ηλία, με ιερέα τον παπά Χαράλαμπο.

Οι πρώτες οικογένειες που εγκαταστάσθηκαν στο χωριό ήσαν:

Ιωάννης Προβάτιδης και Σοφία
Νικόλαος Καβαζίδης και Σοφία
Βασίλης Αμανατίδης και Χαρίκλεια
Παναγιώτης Τυριακίδης και Αντιγόνη
Ιωάννης Κωνσταντινίδης και Μαρούλα
Νικόλαος Προβατίδης και Ναζλού
Νικόλαος Λαζαρίδης και Μαρία
Ευστάθιος Προβατίδης και Σοφία
Ιωάννης Αμανατίδης και Παρθένα
Λάζαρος Αμανατίδης και Σταυρούλα
Ευστάθιος Αμανατίδης και Περιστέρα
Ιωάννης Προβατίδης και Ανθη
Κωνσταντίνος Πανιτζίδης και Σοφία
Ανδρέας Χαλκίδης και Δέσποινα
Νικόλαος Πανιτζίδης και Μαρία
Κωνσταντίνος Αμανατίδης και Μαρία
Στυλιανός και Μαρία
Κοσμάς Καρακάσης και Αγάπη
Ευστάθιος Ζερζελίδης και Δέσποινα
Λάζαρος Προβατίδης και Σταυρούλα
Χρίστος Προβατίδης και Σοφία
Χαράλαμπος Πηλιανίδης και Σοφία
Ιορδάνης Προβατίδης
Χαράλαμπος Αμανατίδης και Κυριακή
Στέφανος Πανιτζίδης και Μαρία
Ηλίας Πανιτζίδης και Κυριακή
Θεοχάρης Τσολιαρίδης και Μελπομένη
Παντελής Τσιλτακίδης και Μάρθα
Αλέκος Προβατίδης
Τριαντάφυλλος Κουρουκλίδης και Σοφία
Σταύρος Πηλιανίδης και Θεοδώρα


Φονευθέντες το 1944 από το χωριό Λιθωτό, όπως αναγράφονται στην αναθηματική στήλη:

Βασίλης Αμανατίδης
Πολύκαρπος Αμανατίδης
Χρίστος Αμανατίδης
Ευστάθιος Αμανατίδης
Λάζαρος Προβατίδης
Κυριάκος Προβατίδης
Θεοφύλακτος Προβατίδης
Νικόλαος Προβατίδης
Πολύκαρπος Προβατίδης
Χαράλαμπος Πηλιανίδης
Στυλιανός Πηλιανίδης
Τριαντάφυλλος Κουρουκλίδης
Νικόλαος Λαζαρίδης
Στέφανος Πανιτζίδης
Παναγιώτης Τυριακίδης
Θεοχάρης Τσοϊλερίδης
Ανδρεάς Χαλκίδης
Χρίστος Χαλκίδης
Κωνσταντίνος Σουρβανίδης
Δημήτριος Μάστας
Θεόδωρος Τερζάνης (αδελφός του γνωστού φαρμακοποιού των Μουριών Αριστείδη).

Το χωριό Ροδώνας

  

  

3 ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΕς ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ Marios Tsou

Φωτογραφίες και κείμενο

Χρυσόστομος Αργυρόπουλος‎

Το χωριό Ροδώνας

Το χωριό είναι κτισμένο κάτω από τις πλαγιές του Μαυροβουνίου, με την παλιά του ονομασία “Ρόμποβο”.

Στην Ελλάδα ήρθαν το 1923 οι Θρακιώτες και το 1924 οι Πόντιοι, ρακένδυτοι, πρόσφυγες, εξαντλημένοι, πεινασμένοι, ταλαιπωρημένοι, κουρασμένοι, με την ελονοσία να τους αποδεκατίζει. Τους έφεραν στο χωριό, κατοίκησαν στα παλιά κτίσματα που έμενε άλλοτε άλλος λαός και γρήγορα διαπίστωσαν ότι το μέρος ήταν πολύ υγιεινό, με τα δέντρα και το βουνό. Κατοίκησαν λοιπόν στο χωριό Θράκες και Πόντιοι πρόσφυγες και έγιναν σε λίγα χρόνια πολυάνθρωποι μέσα σ’ αυτό το υγιεινό περιβάλλον, με τον καθαρό αέρα και το εξαίσιο κλίμα. Οι Θρακιώτες ήταν από το Τσιγγενέ-Σαράι και οι Πόντιοι από την Ορντού, Τσάμπασι, Αρτας, Μετέν, Ελεβή και Μεσουτιέ.

Η εκκλησία, η παλιά των Βουλγάρων, ήταν ο Αγιος Νικόλαος. Το 1935 έκτισαν οι χωριανοί καινούργια και την ονόμασαν Αγία Τριάδα. Με τον ιερέα παπά Γιάννη Ηλιάδη, δάσκαλο το 1925 τον Γαβριηλίδη από την Κοκκινιά Κιλκίς και μετά, το 1926, τον Στυλιανό Πιαστόπουλο, που διόρισε η επιθεώρηση.

Οι πρώτοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στα 1923-1924 στον Ροδώνα, από τον Πόντο και την Θράκη, ήσαν:

Νικόλαος Παυλίδης και Καλλιόπη
Χαράλαμπος Αναστασιάδης και Κυριακή
Γεράσιμος Παπαδόπουλος και Μαγδαλινή
Νικόλαος Τσιτσέλης και Νερατζιώ
Νικόλαος Τοπάλογλου και Παρασκευούλα
Δημήτριος Ποπογκίδης και Σουλτάνα
Χριστόδουλις Αυγερινός και Πελαγία
Μιχάλης Αραμπατζής Γεωργία
Ιωάννης Αγγελακίδης και Ελισάβετ
Σωτήρης Αγγελακίδης και Αναστασία
Λάζαρος Καραπαναγιωτίδης και Ανατολή
Στυλιανός Πιαστόπουλος (δάσκαλος) και Βαρβάρα
Ιωάννης Ηλιάδης (ιερέας) και Ανατολή
Γερβάσιος Παπαδόπουλος και Περιστέρα
Αναστάσιος Ορφανίδης και Σαΐα
Στυλιανός Ορφανίδης και Ανθη
Γεώργιος Παπαδόπουλος και Ταμάρα
Χρίστος Ορφανίδης και Μαρία
Σταύρος Πούλου και Σοφία
Ευστάθιος Ορφανίδης και Παρθένα
Ιωάννης Παπαδόπουλος και Ελένη
Ιωάννης Παπαδόπουλος και Παρθένα
Θεμιστοκλής Παπαδόπουλος και Σοφία
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και Σημέλα
Γεώργιος Παπαδόπουλος και Γεσθημανή
Αδάμ Καρυπίδης και Παρθένα
Γεώργιος Καραπαναγιωτίδης και Δέσποινα
Αριστείδης Γιολτζής και Μίκρη
Αντώνης Μποδίτσης και Κασσιανή
Αλέξανδρος Παπαδόπουλος και Ελπίδα
Ιωάννης Καζαντζίδης και Σόνια
Χρίστος Τσιτσέλης και Μηλιώ
Θεοχάρης Ευθυμιάδης και Αγάπη
Κωσταντίνος Παπαδόπουλος και Σοφία
Βασιλική Σταφυλίδου
Γεώργιος Παπαδόπουλος και Σοφία
Νικόλαος Κυριακίδης και Σοφία
Χαράλαμπος Κυριακίδης και Δέσποινα
Στέφανος Παπαδόπουλος και Ειρήνη
Λεοντής Ορφανίδης και Δέσποινα
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και Παρθένα
Στυλιανός Ορφανίδης και Παρθένα
Στυλιανός Παπαδόπουλος και Σημέλα
Αθανασία Οργαζλή
Σταύρος Φιραρίδης και Ροδή
Ιωάννης Παπαδόπουλος και Ελπίδα
Μακάριος Ορφανίδης και Ευρώπη
Ζαχαρίας Βαρυδήμος και Ευλαμπία
Ιωάννης Γιαγκόζης και Μαρία
Δημήτριος Αργυρόπουλος και Ξακουστή
Οχανές Αλεξίου και Μαρία
Γεώργιος Γιαγκόζης και Βασιλική
Μιχάλης Αργυρόπουλος και Μαριγώ
Αριστείδης Δούκογλου και Σουλτάνα
Ιωάννης Τοπάλογλου και Ασημένια
Σίμος Παρασκευάς και Διαμαντώ
Αλέξανδρος Αυγερινός και Γιαννούλα
Φώτης Μποδίτσης και Δέσποινα
Μιχάλης Εμμανουηλίδης και Κοντυλιώ
Μιχάλης Αλμπάνης και Κωνσταντίνα
Γεώργιος Τοπάλογλου και Σουλτάνα
Νικόλαος Ορφανίδης και Δέσποινα
Στέφανος Χαΐνογλου και Κατερίνα
Ιωάννης Αξιμιώτης και Θωμαή
Απόστολος Αξιμιώτης και Θωμαή
Λαμπρινή Αξιμιώτου
Ιωάννης Διαμαντής και Μαρούλα
Κυριάκος Μυλωνάς, αδερφή Μάλτα
Γεώργιος Ορφανίδης και Σοφία
Παναγιώτης Πανιτζίδης και Δέσποινα
Παναγιώτης Καραπαναγιωτίδης και Σοφία
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος και Βασιλική